Alzheimer nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve korunma

Alzheimer, hafıza, düşünce ve davranış problemlerine neden olan demans tipi önemli bir hastalıktır. Alzheimer hastalığı genellikle 60 yaşından sonra gelişir; belirtileri yavaş ilerler, zaman içinde kötüye gider ve hasta bir süre sonra günlük işlerini yapamayacak hale gelir. Yaşlılarda bunamanın en yaygın sebebidir ve günümüzde sıklığı hızla artmaktadır. Alzheimer sürecinin nasıl tetiklendiğine dair henüz kesin bir bilgi yoktur. Ancak genetik yatkınlığın, yaşam biçiminin ve çevresel faktörlerin hastalığın oluşmasına katkısı olduğu bilinmektedir. Hastalığı durduran herhangi bir tedavi henüz yoktur ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatan tedavi seçenekleri bulunmaktadır.

Alzheimer hastalığı nedir?

Hastalık, 1900’lü yılların başlarında hastalığı ilk tanımlayan doktor Alois Alzheimer adıyla isimlendirilmiştir.Hastaların büyük çoğunluğu 65 yaş üstünde olmakla birlikte erken yaşlarda başlayabildiği de görülmektedir. Yapılan çalışmalar 65-70 yaşları arasında %4-5 kadar olan hastalığın 90’lı yaşlarda %50’ye kadar ulaştığını göstermektedir.

Demans nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Alzheimer nedenleri

Hastalığın tam olarak nasıl ortaya çıktığı kesin olarak açıklanamasa da genetik, yaşam biçimi ve çevresel faktörlere bağlı olarak beyindeki değişikler nedeniyle Alzheimer hastalığının tetiklenebileceği bilinmektedir. Normal görevini sürdürmekte olan hücrelerde ortaya çıkan hasarlara bağlı olarak öncelikle hafızayı kontrol eden beyin bölgelerinde problemler ve hasarın genişlemesine bağlı diğer zihinsel faaliyetlerde bozulma ve yaşamsal problemler ortaya çıkmaktadır.

Alzheimer’dan korunmak için orta yaştan itibaren yeni beceriler edinmeye çalışın

Alzheimer risk faktörleri

• Ailede Alzheimer hastalığı olması
• Kafa travması öyküsü
• Ağır depresyon nedeniyle uzun süre tedavi almış olmak
• Kısıtlı sosyal ilişki veya içine kapanık ruh hali
• Hipertansiyon, diyabet, felç öyküsü
• Düşük eğitim seviyesi

Alzheimer belirtileri

• Unutkanlık
• Yer, eşya, kişi adlarını karıştırma
• Son konuşulanları ya da son yaşananları hatırlayamama
• Soruları tekrar tekrar sorma
• Konuşurken kelimeleri bulmada zorlanma
• Eşyalarını kaybetme
• Davranış değişiklikleri, içe kapanma
• Eski alışkanlıklar ya da hobilerden zevk alamama
• Soyut düşünmede zorlanma
• Kaygı, sinirlilik hali

Alzheimer’dan korunma ve alınacak yedi basit önlem! Öneriler ve uyarılar…

Orta dönem Alzheimer belirtileri

• Hastanın kendi kişisel geçmişini unutması
• Sosyal veya zihinsel açıdan zorlayıcı durumlarda huysuzluk veya geri çekilme
• Kendi adresini, telefon numarasını ya da okuduğu okulu hatırlayamama
• Nerede olduğunu veya hangi gün ve zamanda olduğunu hatırlayamama
• Mevsime uygun giyim seçimi konusunda yardıma ihtiyaç duyma
• Bazı kişilerde mesane ve bağırsak kontrolünde sorun
• Gündüz uykuda artış ve gece huzursuz olma gibi uyku düzenindeki değişiklikler
• Gezinip kaybolma riskinde artış
• Toplum kurallarına uyumsuzluk,
• Yazma, okuma ve iletişimde güçlükler,
• Temizlik, yemek yeme gibi aktivitelerde zorlanma,
• Konuşmaların azalması, içe kapanıklığın artması, depresyon belirtileri

İleri dönem Alzheimer belirtileri

• Konuşma içeriğinde azalma ya da garip konuşmalar, halüsinasyonlar,
• İdrar ve gaita kaçırmaları,
• Temizlik, yemek yeme gibi aktiviteleri tek başına yapamama, yutma güçlüğü,
• Yürüme güçlüğü, hareketlerde yavaşlama, yatağa bağımlılık.

Alzheimer hastalığının ileri dönemde hastanın hayatını çok kısıtlar

Alzheimer evreleri

Erken evre Alzheimer hastalığı

Erken evrede Alzheimer hastalığının başlangıcı durdurulamaz ama hastalık erken teşhis edilebilirse hasta Alzheimer ile yaşayabilme ve geleceğini planlayabilmek için yeterince zaman kazanır. Hastalığın erken döneminde, hasta günlük hayatını sürdürebilir. Otomobil sürebilir, çalışabilir ve sosyal faaliyetlerine devam edebilir. Ancak isimleri, eşyaların yerlerini ya da kelimeleri unutmak verimliliği düşürebilir.

Orta evre Alzheimer hastalığı

Alzheimer’in orta evresinde hastalar temel ihtiyaçlarını karşılayabilseler ve hayatları hakkında önemli ayrıntıları hala hatırlayabilseler de faturalarını ödemek gibi görevleri yerine getirmekte zorlanmaya başlarlar. Orta evre, Alzheimer’da en uzun evredir ve uzun yıllar sürmektedir. Hastalık ilerledikçe, hastanın bakımı da zorlaşmaya başlar. Bu evrede hastanın kafa karıştırıcı konuşmalarını, sinirli veya depresif davrandığını, yıkanmayı reddettiğini, kısacası normalde olduğundan farklı davrandığını fark edebilirsiniz. Bu noktada, semptomlar başkaları tarafından da gözlemlenebilir hale gelmiş demektir.

Alzheimer bulaşıcı mıdır, yoksa genetik mi? Neden unutuyoruz?

İleri evre Alzheimer hastalığı

Bu, hastalığın en zor evresidir. İleri evredeki bir hastaya bakım süreci, ailelerin karşı karşıya kaldıkları en zor süreçtir. Bu hastalığın son aşamasında, bireyler çevrelerine cevap verme, konuşma ve nihayetinde hareketlerini kontrol etme becerilerini kaybederler. İletişim gittikçe zorlaşır. Hafızadaki ve bilişsel becerilerdeki durum kötüye gitmeye devam ederken, önemli kişilik değişiklikleri olur ve hasta günlük işlerin neredeyse tamamı için yardıma ihtiyaç duyar. Bir süre sonra da yutkunma gibi refleks kayıpları oluşabilir ve hasta yatağa bağımlı hale gelir.

Alzheimer testi ve teşhisi

Alzheimer teşhisi nasıl konur?

• Hastalık öyküsü: Hastalığın teşhisinde öykü çok önemlidir. Bu öykü hastanın kendisinden alınabilir ancak değişikleri fark eden yakınlarının ifadeleri daha önemlidir. Unutkanlık başlangıç yakınması olabilmekle birlikte Alzheimer tanısı için unutkanlık yanında dil bozukluğu, sayısal ve soyut düşünmede bozulma, planlama ve organizasyonda bozulma, nesneleri tanımada zorlanma, basit fiziksel aktivitelerde zorlanma gibi zihinsel yeteneklerin bir ya da birkaçında daha bozulma olması gerekir.
• Fizik muayene: Ayrıntılı fizik muayene ile olası diğer hastalıklar tespit edilir.
• Kan testleri: Benzer yakınmalara neden olabilecek tiroid hastalıkları, kansızlık, vitamin eksiklikleri gibi durumları dışlamak için istenir.

• Görüntüleme yöntemleri: Bu yöntemler ile beyinde ortaya çıkan küçülmeler ya da hastalığın ilk dönemlerindeki daha küçük değişikler saptanabilir. Bazı hastalarda bunamaya neden olan diğer hastalıkları dışlamak için özel bir tomografi olan PET (pozitron emisyon tomografi) gibi metabolizmayı gösteren testler istenebilir.
• Nöropsikiyatrik testler: Bu testler ile zihinsel beceriler, konuşma ve dil becerileri, sayısal hesaplama, yorumlama gibi aktiviteler ölçülerek tanıya katkı sağlanır.

Sporun Alzheimer’a karşı koruyucu etkisi var mı? Egzersiz ve irisin ilişkisi

Alzheimer testi

Hafıza, dikkat, hesaplama, hatırlama, lisanı değerlendirmeye yardımcı olan bir testtir. Bu testte hastanın etkilenen bilişsel kapasitesine yönelik hızlı bir değerlendirme yapılır. Test 30 puan üzerinden değerlendirilir. 24 puan altı Alzheimer hastalığı için anlamlı kabul edilir.

Alzheimer tedavisi

Hastalığı tamamen ortadan kaldıran ve hastalığı durduran tedavi yoktur. İlaçlar hastalığı yavaşlatabilir, hastanın daha uyumlu hareket etmesini ve ilerleyen evrelerde daha rahat yaşamasını sağlamaya yöneliktir.

Alzheimer ilaç tedavisi

Kolinesteraz inhibitörlerinin nasıl çalıştığı tam olarak bilinmese de araştırmalar, hafıza ve düşünme için önemli olduğuna inanılan bir beyin kimyasalı olan asetilkolinin bozulmasını önlediklerini işaret ediyor. N-metil D-aspartat (NMDA) antagonisti olan memantin ise, orta ila şiddetli Alzheimer hastalığında reçete edilmektedir.

Başlıca etkisi belirtileri azaltmaktır, bu da bazı kişilerin günlük işlevlerini daha uzun süreliğine yerine getirmesini sağlayabilir. Örneğin ilaç hastalığın ilerleyen aşamalarında bir hastaya, birkaç ay boyunca bağımsız olarak banyo yapma becerisini sürdürmesinde yardımcı olabilir, bu da hem hastalar hem de bakıcılar için bir avantajdır.

Alzheimer ilaçları

• Donepezil (Aricept): 5 mg olarak başlanarak 10 mg’a yükseltilir. Ağızda eriyen tablet formları yutma güçlüğü olan hastalarda tercih edilebilir.
• Rivastigmin (Exelon): Günde iki kez kullanılır. Başlangıç dozu 3 mg/gündür ve günde 12 mg’a kadar arttırılabilir. Tablet, sıvı ya da deriye yapıştırılan yama şeklinde ilaç formları vardır.
• Galantamin (Razadyne): Günde bir ya da iki kez kullanılır. 8mg/gün olarak başlanır ve arttırılarak günde 24 mg a kadar çıkartılır. Tablet ve sıvı formları vardır.
• Memantin (Namenda): Günde bir ya da iki kez kullanılır. 5mg/gün olarak başlanır 20 mg/güne kadar çıkılabilir. Tablet, sıvı ve damla formları vardır.

Kokuların anılar çağrıştırması ve koku ile Alzheimer arasında ilişki

Ayrıca hastaların yakınmalarına göre gerekirse uyku düzenleyici, psikiyatrik problemleri azaltmaya yönelik antidepresanlar (essitolopram, mirtazapin, fluoksetin), antipsikotik (Risperidon, olanzapin, ketiapin, haloperidol ) ilaçlar da kullanılabilir.

Alzheimer çipi

Beynin derin bölgelerinin uyarılması ile titreme ve Parkinson hastalarında görülen bazı semptomlar tedavi edilebiliyor. Alzheimer hastalarında da benzer bir yöntemle beynin derin bölgeleri özellikle hafızadan sorumlu olduğu düşünülen hipokampus bölgesinin uyarılması amaçlanmaktadır. Hayvan deneylerinde olumlu sonuçlar alınmıştır. İnsanlar üzerinde çalışmalar ileri aşamada olmamasına rağmen gelecekte faydalı bir tedavi seçeneği olabileceği düşünülmektedir.

Alzheimer için diğer tedaviler

• Alzheimer hastaları yaşlı insanlar oldukları için birçok hastalıkları da olabilir. Tansiyon, şeker, kalp rahatsızlıkları gibi durumlar yakından takip edilmeli, bu hastalıkları ile ilgili ilaçları düzenli kullanmaları sağlanmalıdır.
• Enfeksiyon açısından hasta takip edilmeli, kabızlık, ishal gibi problemler olması halinde gerektiğinde sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
• Hastaların çevresindeki değişiklikler daha fazla endişe hissetmelerini sağlayabilir. Bu da anksiyete ya da depresyona neden olabilir. Mümkün olduğunca ortam değişikliği yapılmamalı, gerektiğinde psikiyatrik destek sağlanmalıdır.
• Aynı hastalığa sahip kişiler ile grup terapileri ya da psikiyatrik terapiler faydalı olabilir.
• Spor, günlük egzersiz erken ve orta dönemlerde eklem, kas, kalp açısından ve ruhsal açıdan fayda sağlamaktadır.
• Özellikle ileri evre hastalar kendi bakımlarını yapamadığından dolayı temizlik açısından daha yakından takip edilmeli, deride ortaya çıkan kızarıklıklara erkenden müdahale edilmelidir.

Alzheimer bitkisel tedavisi

Hindistan cevizi yağı

Yapılan bazı araştırmalarda işlenmiş hindistancevizi yağında bulunan bir yağ asidi olan kaprilik asidin hafıza performansında artış ve bilişsel kayıpta azalma sağladığı saptanmıştır. Hindistan cevizi yağının Alzheimer’a karşı koruyucu olduğuna dair araştırmalar halen devam etmektedir.

Hindistan cevizi yağı neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?

Omega 3 yağ asitleri

Pek çok çalışmada, düzenli omega-3 yağ asitleri tüketmenin bilişsel bozulmayı azalttığı bulunmuştur. Ancak, bu çalışmalar hayvanlarla yapılmış olduğu için konuyla ilgili daha çok araştırmaya ihtiyaç vardır.

Omega 3 nedir, ne işe yarar? Faydaları nelerdir, hangi gıdalarda bulunur?

Koenzim Q10

Koenzim Q10 veya CoQ10, antioksidan özelliği olan bir enzimdir ve sağlıklı vücut fonksiyonları için sonderece önemlidir. Koenzim Q10’in Alzheimer üzerindeki olası etkileri ilgili pek çok çalışma yapğılmış ve halen araştırmalar devam etmektedir. Yapılan bir araştırmanın mevcut sonuçları, CoQ10 ve folik asidin, Alzheimer hastalığında oluşan bilişsel bozukluklar üzerinde terapötik ve önleyici etkilere sahip olduğunu göstermektedir.

Koenzim Q10 nedir? Ne işe yarar? Faydaları ve yan etkileri

Alzheimer’dan korunmak

Alzheimer hastalığı, hayatları boyunca zihinsel, fiziksel ve sosyal olarak aktif kalan kişilerde daha azdır. Çeşitli aktivitelerden ve hobilerden hoşlananlar arasında Alzheimerın daha düşük olduğunu gösteren çok sayıda bilimsel kanıtlar vardır.

Alzheimer riskinizi azaltmak için şunları yapabilirsiniz:

• Düzenli egzersiz yapmak
• Sigara içmemek, aşırı alkol almamak
• Dengeli beslenmek, meyve ve yeşillik ağırlıklı beslenmek
• Kalp, tansiyon, şeker gibi hastalıklar açısından düzenli kontrol yaptırmak
• Kitap okumak, yazı yazmak
• Yeni bir dil ya da bir müzik aleti çalmayı öğrenmek
• Sosyal bir insan olmak, sosyal projelere ve grup aktivitelerine katılmak
• Yeni hobiler edinmek
• Bilgiye açık olmak, yeni bilgiler öğrenmek Alzheimer’a karşı korunmanızı sağlayabilir.

Demans, unutkanlık ve alzheimer aynı şey mi?

Aynı şeyler değildir ama birbiriyle ilişkili tanımlardır:

• Unutkanlık bir olayı hatırlayamama, yaşanmış olayın zihinde tekrar çağrılamamasıdır.
• Demans, (bunama), birden fazla bilişsel fonksiyonun kaybına bağlı olarak günlük yaşamsal aktivitelerin bozulmasına neden olan ilerleyici klinik tablodur. Unutkanlık yanında soyut düşünme, hesap işlemleri, görsel duyusal işlemler gibi beynin bilişsel aktiviteleri de etkilenir.
• Alzheimer, demansa neden olan hastalıklardan biridir. Demansa neden olan Frontotemporal Demans, Pick Hastalığı, Vasküler Demans gibi başka hastalıklar da vardır. Alzheimer, demansa neden olan hastalıklar içinde en sık görülenidir ve demans hastalarının %80’i Alzheimer hastasıdır.

Bunama nedir? Unutkanlığı ne zaman önemsemek gerekir?

Alzheimer hastaları neden ölür?

Hastaların en önemli ölüm nedeni aspirasyon pnömonisi olarak bilinen bir akciğer enfeksiyonudur. İleri evre hastalarda çiğneme azalmış, yutma refleksleri zayıflamıştır. Yemek yeme sırasında istemsiz olarak ağız içerisinde bulunan maddelerin akciğere kaçmasına bağlı olarak akciğer enfeksiyonları ortaya çıkmaktadır. Alzheimer hastalarında en önemli ikinci ölüm nedeni ise kalp hastalıklarıdır. Yatağa bağımlılık nedeniyle kan dolaşımında bozulmalar pıhtı oluşumlarına neden olur ve kalp krizleri gözlenebilir.

Alzheimer hastalarına öneriler

• Hastalığın kesin tedavisi olmasa da süreci yavaşlatma şansınız olduğunu unutmayın.
• İlaçlarınızı düzenli alın, başka hastalıklarınız varsa kontrollerinizi aksatmayın.
• İçinize kapalı yaşamayın, insanlarla sohbet edin, sosyal aktivitelere katılın.
• Düzenli olarak spor yapın.
• Fiziksel aktivitelere katılın, bahçe işlerine, evdeki işlere yardımcı olun.
• Kitap, gazete okuyun, güncel olayları takip edin. Bknz:>>> Alzheimer’s disease

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör