Alkol veya ilaçları kötüye kullananlar için bakım temin etmek ve sevk işlemleri

Günümüzde alkol ve ilaçların kötüye kullanımı çok sık karşılaşılan önemli bir sağlık sorunudur ve kimi zaman adli vaka boyutu ile birlikte gerçekleşir. Bu nedenle konunun hem tıbbi hem de adli ve sosyal boyutu birlikte ele alınmalıdır. Bu yazımızda alkoliklerin ve ilaçları kötüye kullananların tanı ve tedavisi ile birlikte bunların sevk edilmesi konusundaki önemli noktaları ele alacağız.

Kötüye kullanım sorunlarının saptanması için sunulan imkanlar ve birincil bakıma ziyaretlerle bağlantılı tedaviye başvurulması kullanılmalıdır. Doz aşımı vakalarında hasta takip edilerek tedavisi sağlanır. Başka türlü sağlık hizmetlerine ulaşamayan ilaç bağımlıları için enjeksiyon ve cinsel hijyenle ilgili bilgi ve diğer hizmetler ulaşılabilir hale getirilmelidir, ve yardım alabilmek veya yardım talebinde bulunmak için ilaç kullanmayı bırakmaları şart koşulmamalıdır. Akut entoksikasyon durumu hastanın uygun hizmetler ve tedavi görmesini reddetmek için bir sebep olmamalıdır.

İlaçları kötüye kullan ve ilaç sorunu 

Yayılmaları ilaç kullanımıyla bağlantılı olan enfeksiyöz viral hastalıklar (hepatit ve HIV) ile tüberküloz ve STD’ler tüm popülasyon için bir risk oluşturur. Ağır ilaçların kullanımı ve bunlara olan bağımlılık (amfetamin, eroin, kokain) sıradan ilaç kullanıcıları arasında kolayca yayılır. Kronik bağımlılığı olan kullanıcılar kendi kullanımlarını finanse etmek için yeni kullanıcı gruplarına ilaç dağıtımı yaparlar, enjeksiyon yaparlar (benzodiazepinler, buprenorfin, diğer opioidler) ve ilaç satarlar.

Alkol ve uyuşturucu bağımlılığını tanımak! Tanı yöntemleri ve testler

Etkiyi maksimize etmek için ilaçların intravenöz kullanımı yaygındır. Hepatit ve HIV iğne ve şırıngaların ortak kullanımıyla yayılır. Hijyenik olmayan enjeksiyon teknikleri lokal ve sistemik enfeksiyon komplikasyonlarına yol açar, nekrozlara ve ekstremitelerin uç kısımlarında ampütasyona neden olabilir.

İlaçları kötüye kullananların sevk edilmesi

İlk yardım ve takip bakımı: İntravenöz eroin kullanımında doz aşımı ani solunum durmasına neden olabilir. Spesifik tedavi için Naloxone kullanılır. Eroin yerine buprenorfin kullanmak buprenorfin+benzodiazepinler+diğer sedatiflerin eşzamanlı kullanımından kaynaklanan naloksona dayanıklı birden fazla entoksikasyona yol açabilir. Başarılı bir başlangıç bakımını müteakip hasta acil ünitesinde takip edilmelidir (yerel hizmet rehberliğine bağlı olarak). Amfetamin veya diğer uyarıcılar ya da halüsinojeniklerin neden olduğu psikozlar, involonter bakım kriterleri karşılandığında acil vaka olarak psikiyatrik bakıma sevk edilmelidir. Psikoz çoğunlukla geçicidir. Tedavinin devamı için hastanın sevki tedaviyi yapan psikiyatri ünitesinin sorumluluğundadır.

Septisemi, hepatit veya başka bir durum gibi tıbbi bir sorun nedeniyle hospitalize edilen opioid bağımlısı kişilerde görülen akut yoksunluk semptomlarının acil vaka olarak tedavisi gerekebilir. Aksi takdirde, akut ilaç rehabilitasyonu için başvuranlarda opioid yoksunluğu ve ikame tedavisi uzman ünitelerin sorumluluğunda olmalıdır.

Sağlık danışmanlığı hizmetleri

Danışmanlık hizmetleri anonim olarak sunulmaktadır. Bu hizmete, enfeksiyöz hastalıklar ve cinsel yoldan bulaşan hastalıklarla ilgili danışmanlık, hepatit A ve B’ye karşı aşılama, HIV testlerinin yapılması, şırınga ve iğne değişimleri, prezervatif dağıtımı ve istekli olan hastaları tedaviye sevk etmek dahildir. Personel olarak genellikle eğitimli sağlık bakım personeli ve sosyal hizmet görevlileri ile eski ilaç bağımlıları da bulunmaktadır.

Alkol veya ilaç yoksunluk tedavileri

Uyarıcılar veya opioidlere bağımlı hastalara yönelik: Doz aşımlarında genellikle benzodiazepinlerin kullanımı da eşlik eder: İlaçlara duyulan şiddetli istek ve bilinç kaybına yol açan nöbet ve konvülsyon riski dikkate alınmalıdır. Olası kanabis bağımlılığı da dikkate alınmalıdır. Opioid bağımlılığı çoğunlukla uzmanlık ünitelerinde uygulanan spesifik ilaç tedavisi gerektirir.

Alkol veya ilaçları kötüye kullananların rehabilitasyonu

Rehabilitasyon çoğunlukla özel bir program dahilinde uzun vadeli tedavi gerektirir. Başlangıçtaki yoksunluk safhasında, kurumsal bir ortam içinde bulunmak hastanın kendisini aktif kullanıcı grubundan kurtarma çabasını destekler. Erken remisyon 3-6 ay sürer. Bu aşamada bazı hastaların psikiyatrik semptomlar için ilaç tedavisine ihtiyacı olabilir. Benzodiazepin bağımlılığı için yoksunluk tedavisi çoğunlukla bu safhada gerçekleştirilir. Gerek duyulursa, farmakolojik olmayan tedavi edici bir topluluğun yoksunluk programı dahilinde 6 aydan bir yıla kadar süreyle rehabilitasyonun devamı ayarlanabilir. Bu süreden sonra hastaların çoğu eski kullanıcılardan oluşan bir destek ağına ihtiyaç duymaya devam eder. (AA/NA grupları).

Alkoliklerin sevk edilmesi ve seçenekler

Ayakta tedavi Bpek çokları için uygundur: kısa süreli bir müdahale, ayakta tedaviye dayalı detoksifikasyon, disulfiram, naltrexone veya acamprosate tedavisi eşliğinde tedavinin devamı için uygun bir yerle temasa geçilmesi, Yerel bir sağlık merkezinde, koğuşta: diazepam yüklemesi, Detoksifikasyon ve rehabilitasyon hizmetleri veren uzmanlaşmış topluluk. Taşkınlık yapan hastalarda yoksun bırakma işi psikiyatrik hastanede gerçekleştirilir. Sosyal hizmetler ve sağlık hizmetleri arasında işbirliği olması önemlidir: faaliyetlerin üst üste gelmesinden kaçınılmış olur ve hastaların düzgün hizmet alamama riski önlenmiş olur.

Madde (alkol ve narkotik) bağımlısı bir annenin ve çocuğunun izlenmesi

Alkol veya ilaç bağımlılığı sorunu olan hastaların çoğunlukla tedavi gerektiren zihinsel bozuklukları da vardır: uzman psikiyatrik hizmetlerle ortak çalışmaya ihtiyaç vardır.
Özel tedavi hizmetleri Topluluklar veya vakıflar tarafından çalıştırılan detoksifikasyon ve rehabilitasyon klinikleri ile gençler için klinikler. Alkol veya ilaç bağımlısı kişiler ve onların aileleri için gezici hizmetler temin etmek. Bu ünitelerde çalışanlar tıp, hemşirelik veya sosyal hizmet alanlarında profesyonel kişilerdir.

Alkol veya ilaçlarda ayakta tedaviye dayalı detoksifikasyon

Bireysel, aile veya grup tedavisi: Sosyal sorunlar için danışmanlık hizmeti, ufak sağlık sorunlarının tedavisi.Hizmetler ücretsiz olarak temin edilir. Genellikle önceden randevu alınması gerekir. Bazı kliniklerde öncesinde rezervasyon yaptırmadan bir hemşireden randevu alınabilir.

Detoksifikasyon üniteleri

Hastanın kısa süre içerisinde (5-12 gün), hastanede yatarak alkol veya ilaç kullanımından vazgeçmesine yardım edilir. Fiziksel rehabilitasyona ve sosyal sorunların çözülmesine olanak sağlamak

Rehabilitasyon merkezleri

Hastanede yatarak tedavi görülen bir ortamda, 4-6 hafta veya bazen daha uzun süreyle, detoksifikasyon, yoksunluk ve rehabilitasyon hizmetleri sunmak.

Yardımlı yaşam birimleri

Sınırlı fonksiyonel kapasite nedeniyle bağımsız yaşam için sürekli olarak destek ve yardıma ihtiyaç duyan kişiler için uygundur. Bazı birimlerde yiyecek ve çamaşır yıkama hizmetleri vb. gibi sunulabilir. Amaç, daha sonra normal ev ortamına taşınmayı mümkün kılmaktır.

Hasta dernekleri/birlikleri

Alkolizm kliniklerinin müşterileri tarafından yönetilen kayıtlı dernekler. Birlikler diğer tedaviler tamamlandıktan sonra iyileşme bakımı ve destek sağlar.

AA grupları: Alkolikler tarafından kurulmuş anonim akran grupları, Buna benzer, alkoliklerin akrabaları veya arkadaşları için oluşturulan grubun adı Al Anon’dur.
Gruplar tüm alkolikleri veya onların aile fertleri ya da arkadaşlarını kabul etmektedir.
Gruplar, alkolle bağlantılı sorunların tartışılması için bir yer temin eder ve alkolden kaçınmak için gösterilen çabaları destekler.

Psikoterapiler

Bazı kliniklerde veya kurumlarda farklı psikoterapi şekilleri (kognitif, davranışsal, kısa süreli veya aile terapisi) ve alkol bağımlılığının tedavisi için uygun olan diğer tedavilerin farklı kombinasyonları kullanılmaktadır.

Meslek sağlığı

Meslek sağlığı bakım üniteleri çoğunlukla alkol veya ilaçları kötüye kullanan çalışanları, gerekli düzenlemeleri yaparak ve tedavi ile rehabilitasyon sürecini planlayarak tedaviye sevk etmekte aktif rol oynar. Kaynak:KDTRehberi