Alerjik astım nedir? Neden olur? Tedavisi ve hastalara öneriler

8 Aralık 2014 | 15 Mart 2023 | Kategori: Allerji / Astım, Sağlık Sözlüğü Print

2K Paylaşım

Alerjik astım, en sık görülen astım türüdür, aynı alerjenler bazı insanlarda hapşırma ve göz sulanmasına neden olurken, bazılarında astım atağına yol açabilir. Alerjik astım belirtileri, polenler, toz akarları veya küf gibi alerjenleri soluduktan sonra ortaya çıkar. Eğer astımınız varsa (alerjik veya alerjik olmayan), soğuk havada egzersiz yaptıktan sonra veya duman yahut toz soluduktan sonra genellikle kötüleşir. Alerjik astım veya alerjik olmayan astımın öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi benzer belirtileri vardır. Bazen güçlü bir koku bile semptomları ortaya çıkarabilir. Hastalığın teşhisi, alerji deri testleri ya da alerjene özgü kan testleri ile yapılır. Alerjik astımda, astım tedavisinde kullanılan ilaçlarla birlikte özellikle çocuk ve genç hastalara aşı tedavisi de uygulanabilir.

İçindekiler

Alerjik astım nedir?

Alerjik astım veya alerjiye bağlı astım; polen, toz akarları ve hayvan tüyü gibi alerji semptomlarını tetikleyen maddelerin astım semptomlarına da neden olması gelişir. Bazı insanlarda cilt veya gıda alerjileri de astımı tetikleyebilir. Alerjik astımınız varsa, solunum yollarınız belirli alerjenlere karşı daha duyarlıdır. Bu alerjenler vücudunuza girdiklerinde, bağışıklık sisteminiz aşırı tepki gösterir. Solunum yolları etrafındaki kaslar kasılır.

Hava yolları iltihaplanır ve zamanla içinde yoğun balgam birikir. Çocukluk astımı olan çocukların yaklaşık % 90’ında alerji vardır, bu oran astımlı yetişkinlerde % 50 civarındadır.

Alerjenler her yerde olduğu için, alerjik astımı olan kişilerin alerji tetikleyicilerini bilmeleri ve bir atağın nasıl önleneceğini öğrenmeleri önemlidir.

Astım tedavisinde ailelerin kortizon korkusu

Alerjik astım neden olur?

Polenler
Evcil hayvan deri döküntüleri
Toz akarları
Sigara dumanı
Hava kirliliği
Kokulu losyonlar ve parfümler dahil olmak üzere güçlü kokular
Kimyasal dumanlar

Eğer alerji hastasıysanız, bağışıklık sisteminiz alerjen denilen zararsız bir maddenin varlığına aşırı tepki gösterir. Bazı insanlarda ise bu alerjenleri solumak, solunum problemlerine neden olur. İşte bu durum alerjik astımdır. Solunum yolları alerjik reaksiyon sonucu şişer ve tıkanır. Genel olarak, hava yoluyla yayılan allerjenler alerjik astıma neden olur.

Astım reaksiyonuna neden olan az görülen alerjenler

Hamamböceği, Süt
Balık, Kabuklu deniz hayvanları
Yumurta, Çam fıstığı
Yer fıstığı, Buğday

Bu alerjenlerin sebep olduğu astım reaksiyonu daha az yaygın olsa da, daha ciddi bir reaksiyona neden olabilirler.

Alerjik astım belirtileri

Öksürme
Hırıltı
Nefes darlığı
Hızlı nefes alıp verme
Göğüs sıkışması

Alerjik astım semptomları genellikle alerjik olmayan astım ile aynıdır.

Alerji nedir, kimlerde görülür? Belirtileri, testi ve tedavisi

Ancak, saman nezlesi veya cilt alerjiniz varsa, şu belirtileri de yaşayabilirsiniz:

Cilt kaşıntısı
İsilik
Pul pul olmuş deri
Burun akması
Gözlerde kaşıntı ve sulanma
Tıkanıklık

Alerjen bir yiyecek yediyseniz:

Kurdeşen
Yüzde veya dilde şişme
Ağızda yanma
Boğazda, ağızda veya dudakta şişme
Anafilaksi (ciddi alerjik reaksiyon)

Alerjik astım teşhisi

Alerji testi (Deri prick testi)

Deri prick alerji testi, alerji teşhisinde kullanılan en yaygın yöntemdir ve aynı anda 40 farklı maddeye karşı oluşan alerjik reaksiyonları anında kontrol eder. Bu test genellikle polen, küf, hayvan kepeği, toz akarları ve yiyeceklere karşı alerjileri tanımlamak için yapılır. Yetişkinlerde, test genellikle ön kolda yapılır. Çocuklarda ise üst sırt bölgesine uygulanabilir.

Test bölgesini alkolle temizledikten sonra hemşire cildinize küçük işaretler çizer ve her işaretin yanına bir damla alerjen ekstresi damlatır. Daha sonra özleri ince bir iğne yardımıyla cildi hafif delerek cildin içine nüfuz etmesini sağlar. Her alerjen için yeni bir iğne kullanılır. 15- 20 dakika sonra cildiniz kontrol edilir. Eğer alerjiniz varsa damlaların damlatıldığı bölgelerde cildinizde kızarıklık ve kabarma oluşur.

Alerji testi nedir, nasıl yapılır? Alerji testinin yan etkileri nelerdir?

Hemşire daha sonra bu oluşmuş kabarıklıkların boyutunu ölçer ve sonuçları kaydettikten sonra, lekeleri çıkarmak için cildinizi alkol ile temizler.

Alerji cilt testleri ağrılı değildir. Cildin yüzeyine zar zor nüfuz eden iğneler (lancets) kullanılarak yapılır. Çok hafif kanama olabilir ya da anlık bir rahatsızlık hissedebilirsiniz. Deri testiyle alerjiniz olduğu tespit edilirse, ayrıca astımınızın da olup olmadığını kontrol etmek için aşağıdaki ek testler uygulanacaktır:

Spirometri

Aldığınız ve verdiğiniz hava miktarını ölçer. Ayrıca akciğerlerin bronşiyal tüplerinde daralma olup olmadığına bakar.

Zirve akım

Basit bir akciğer fonksiyonu testidir. Nefes aldığınızda oluşan hava basıncını ölçer

Astım nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve hastalara öneriler

Akciğer fonksiyonu

Bronkodilatatör olarak adlandırılan astım ilacını kullandıktan sonra nefesinizin düzelip düzelmediğini kontrol eder. Eğer bu ilaç solunumunuzu iyileştirirse, astım hastası olduğunuz anlamına gelir.

Alerjik astım krizi

Alerjik astım krizi, alerjik reaksiyon sonucu tetiklenen astım rahatsızlığınızın şiddetlenmesidir. Alerjik astım krizi sırasında, solunum yolları etrafındaki kaslar daralır ve burada fazladan balgam birikir. Bu atak kendini öksürük krizleri, hırıltılı nefes, nefes sıkışması ve solunum sıkıntısıyla kendini gösterir.

Alerjik astım krizinde, kriz şiddetlenmeden zamanında müdahale çok önemlidir. Bunu yapabilmeniz için hastalığınızın farkında olmanız ve doktorunuzla birlikte oluşturduğunuz, astım kötüleştiğinde ve alerjik astım krizi sürecinde yapabileceklerinizi içeren bir tedavi planınızın olması gerekir.

Alerjik astım belirtileri nelerdir? Astım ve alerji nasıl tedavi edilir?

Ancak aşağıdaki durumlarda acil tıbbi yardım almanız gerekebilir:

Gece ya da sabaha karşı ciddi boyutta nefes alamama ya da hırıltılı nefes
Rahat nefes alamadığınız için konuşma sıkıntısı
Göğüs kaslarında gerilme

Alerjik astım tedavisi

Alerjik astım hastalığı tedavi edilmediğinde yaşam kalitenizi çok düşürebilir. Ama doğru bir tedaviyle aktif yaşamınıza rahatlıkla devam edebilirsiniz. Alerjik astım tedavisi hem astıma hem de alerjiye odaklanmak zorundadır. Astım ataklarını hafifletmek ya da önlemek için alerji de kontrol altına alınmalıdır. Alerjik astım tedavisinde öncelikli olarak hastalığı tetikleyen alerjenlere karşı önlem alınmalıdır. Uygulanan tıbbi tedavi yöntemleri şunlardır:

Alerjik astım ilaçları

Alerji ilaçları

Genel olarak, alerjinin kesin bir tedavisi yoktor, ancak tıkanıklık ve burun akıntısı gibi rahatsız edici semptomları hafifletmeye yardımcı olmak için antihistaminler, dekonjestanlar, kombinasyon ilaçları, kortikosteroidler kullanılabilir. Bu ilaçlar burun spreyi ya da oral olarak kullanıır ve reçeteli ya da reçetesiz olarak bulunabilir.

İnhalatörler

Bu el cihazları, ilacı akciğerlerinize pompalamak için kullanılır. Kullanıcı aparata basma ve ardından ilacı teneffüs etme koordinasyonuna sahip olmalıdır. Akciğerlerinizdeki hava yollarını açarak veya genişleterek çalışırlar. İçerdiği ilaçlar: Albüterol (PROAIR, Proventil ve Ventolin), levalbuterol (Xopenex) ve pirbuterol (Maxair) olarak sayılabilir.

İnhalatörler küçük, hafif ve portatiftir, ancak bu yüzden kaybetmek de kolay olabilir. Siz veya çocuğunuz bir inhalatör kullanıyorsanız, mutlaka yedek cihazlarınız olduğundan emin olun. Bir alerjik astım atağıyla karşılaştığınızda inhalatörünüzü bulamamak tehlikeli olabilir. İnhalerler iki tiptir:

Ölçülü doz inhaler

Bir inhalasyon cihazına bastığınızda, ölçülü doz inhaler cihazı ihtiyacınız olan ilacı püskürtür. Bazı ölçülü doz inhalerleri kullanılan dozları sayar, bu yüzden ilacın bitmek üzere olduğunu anlarsınız. Kullanımı daha kolay hale getirmek için bir yardımcı aparat kullanabilirsiniz. Bu aparat inhalasyon cihazına takılır ve ilacı küçük bir odada tutar, böylece hazır olduğunuzda ilacı teneffüs edebilirsiniz.

Alerjik rinit (saman nezlesi) nedir? Belirtileri ve tedavisi

Bu yöntem çocuklar ve bebeklerde çok işe yarar. Kolay inhalasyon için bu aparata bir ağızlık veya yüz maskesi de takabilirsiniz.

Kuru toz inhaleri

Bir kuru toz inhaler cihazı ilacı toz halinde bırakır. Kullanırken, tozları inhalasyon cihazından kuvvetle çekmek gerekir. Bu yöntem, kullanıcının bu işlem üzerinde biraz daha fazla çalışmasını gerektirir ve genellikle küçük çocuklar için en iyi seçim değildir.

Nebulizörler

Nebulizörler, sıvı astım ilaçlarını daha kolay teneffüs etmeye yarayan, elektrikle veya pille çalışan cihazlardır. Otomatik çalıştığı için, özellikle çocuklar için kullanımı daha rahattır. Tedavi için, nebulizörün ağızlığını veya yüz maskesini takarsınız ve sonra buhar içinde yavaşça nefes alırsınız. Genellikle işlem 5 ila 10 dakika sürer.

Dezavantajı, makinelerin bir güç kaynağına ihtiyaç duyması ve inhalatörlerden daha az taşınabilir olmasıdır. Bu cihazlar biraz hantal ve gürültülü olabilirler.

Bronkodilatörler

Bu ilaçlar akciğerlerinizdeki hava akışını kısıtlayan kas sıkışmasını gevşetmeye yardımcı olur. Solunum yollarınızı genişletir ve nefes almanızı kolaylaştırır. Bronkodilatörler astım semptomlarından hızlı bir şekilde kurtulmak için kullanılır.

Anti-inflamatuarlar

Anti-inflamatuarlar akciğerlerinizde iltihaplanmayı tedavi etmeyi hedefler. Akciğerinizdeki şişmeyi ve tahrişi azaltarak solunumunuzu düzeltir. Anti-inflamatuar ilaçlar astım semptomlarını önlemek için günlük olarak kullanılır.

Anti-Lökotrien İlaçlar

Montelukast (Singulair), zafirlukast (Accolate) ve (Zyflo) uzun süreli astım kontrolüne yardımcı olan haplardır. Bu ilaçlar, hava yolu inflamasyonunu tetikleyen lökotrienler olarak adlandırılan moleküllerin etkilerini azaltır.

Oral kortikosteroidler

Prednizon, kurtarma inhalerinin yeterince yardımcı olmadığı, şiddetli astım atağı geçiren kişiler tarafından kullanılan yaygın bir steroiddir. Genellikle hap olarak alınır. Ciddi semptomlara neden olan iltihabı azaltarak çalışır.

Steroidleri sadece ihtiyaç duyduğunuzda kullanmalısınız çünkü uzun süre yüksek dozda alırsanız ciddi yan etkilere neden olabilirler.

Antikor tedavisi

Omalizumab (Xolair) genellikle geçmeyen, şiddetli astımı olan ve astım atakları diğer tedavilerle kontrol edilemeyen kişiler içindir. Vücudunuzdaki hücrelerde iltihap sürecinin başlamasını önler ve sizi tetikleyicilerinize daha az duyarlı hale getirir.
<span data-mce-type="bookmark" style="display: inline-block; width: 0px; overflow: hidden; line-height: 0;" class="mce_SELRES_start"></span>

Alerjik astım hastalarına tavsiyeler

Polen sayısı yüksek olduğunda, mümkün olduğunca içeride kalın. Pencereleri kapalı tutun. Bir klimanız varsa, havayı filtrelemek için kullanın.
Toz akarlarını dışarıda tutmak için, yastığınıza, yatağınıza ve bazanıza alerjen geçirmez kılıf geçirin. Çarşaflarınızı haftada bir kez sıcak suyla yıkayın.
Ağır perdeler veya giysi yığınları gibi tozların toplanabileceği eşyalardan kurtulun
Çocuğunuzun alerjik astımı varsa, sadece yıkanabilir doldurulmuş oyuncak hayvanlar satın alın. Mümkünse duvardan duvara halıları çıkarın.
Evinizde nem bir problemse, küfü azaltmak için nem giderici kullanın. Herhangi bir su tesisatı sızıntısını onarın.
Evcil hayvanınız varsa, onları yatak odasından uzak tutun.
Küf ve hamamböceğini önlemek için mutfak ve banyonuzu çok temiz tutun.
Açıkhavada çalışırken dikkatli olun. Bahçeyle uğraşmak, toprağı çapalamak polen ve küfü arttırabilir.

Referanslar: 1- Allergic Asthma, 2- Allergens and Allergic Asthma, 3- What is allergic asthma?

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle