Alerji aşısı nedir? Kimlere yapılabilir? Faydaları ve yan etkileri

25 Mayıs 2021 | 28 Mart 2023 | Kategori: Allerji / Astım, Sağlık Sözlüğü Print

43 Paylaşım

Alerji aşısı, alerjik reaksiyonları tetikleyen alerjenlere karşı vücudun bağışıklık kazanmasını sağlayan uzun süreli bir tedavidir. Alerjik rinit, alerjik astım, konjunktivit ve böcek alerjilerinde etkilidir. Birkaç yıllık süre içinde belirli bir programa göre verilen ve her hasta için kişiselleştirilen alerji aşılarına çoğu kişi olumlu yanıt verir. Tedavi, bağışıklık sistemini alerjik olunan belirli maddelere maruz bırakarak, alerjene karşı duyarsızlık yaratmayı hedefler. Başlangıçta sınırlı dozda alerjen kullanılan tedavide, zamanla alerjen miktarı kademeli olarak arttırılarak idame dozuna ulaşılır. Haftalık ve aylık periyotların ardından tedavinin tamamlanması 3 ila 5 yıl sürer. Alerji aşı tedavisinin en yaygın yan etkileri enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, kaşıntı ve şişmedir. Bazı durumlarda hapşırma, gözlerde sulanma, burun tıkanıklığı görülebilir, nadiren anaflaksi gelişebilir.

İçindekiler

Alerji aşısı nedir?

Alerji aşısı, alerji ataklarını durdurmak veya azaltmak için birkaç yıl süreyle düzenli olarak enjeksiyon, damla veya tablet şeklinde uygulanan bir tedavi yöntemidir. Verilen her doz, bağışıklık sistemini harekete geçirmeye yetecek miktarda spesifik alerjen içerir. Alerjen dozunun zamanla arttırılmasıyla vücudun alerjenlere karşı duyarsızlaştırılarak tolerans geliştirmesi sağlanır.

Semptomlardan ziyade altta yatan nedenleri tedavi eden alerji aşıları, hastalığın temeline yöneliktir ve etkisi genellikle kalıcıdır. Tedavi edici olduğu kadar koruyucu da olan alerji aşısı kortizon içermez.

Alerji nedir, kimlerde görülür? Belirtileri, testi ve tedavisi

Alerji aşı tedavisi nedir?

Alerji immunoterapisi

Alerji aşısı olarak da bilinen alerjen immunoterapisi, bağışıklık sistemini olduğundan farklı davranması ve alerjenlere tepki vermemesi için eğiten tedavi ve yönetim planlarını ifade eder. Toz akarları, evcil hayvan tüyleri, küf, polen gibi alerjenlerin tetiklediği alerjik rinit, alerjik astım ve göz alerjisinin (konjunktivit) yanı sıra arı sokmasına karşı alerjisi olan kişilerde alerjenlere duyarlılığı azaltır ve semptomlarda kalıcı rahatlama sağlar.

İmmunoterapi, cilt altına enjeksiyon yoluyla (subkutanöz immunoterapi/SCIT) ve dilaltı tablet veya damla (sublingual İmmünoterapi) şeklinde uygulanabilir.

Alerjik astım belirtileri nelerdir? Astım ve alerji nasıl tedavi edilir?

Yetişkinlerde alerji aşı tedavisi

Alerji aşıları yetişkinlerde birçok alerji türünün semptomlarını azaltır ve yeni alerjilerin gelişmesini önler. Ancak bu aşıların etkinliği tedavi programının süresi ve belirlenen alerjenin dozuyla ilişkilidir. Mevsimsel alerjilerde, böcek alerjilerinde ve ev içi alerjenlerine karşı alerjileri olan kişilerde önemli rahatlama sağlar ve astım gelişimini büyük ölçüde engeller.

Çocuklarda alerji aşı tedavisi

Alerji aşıları kortizon içermediğinden 5 yaşından büyük çocuklar için genellikle güvenilir kabul edilir. Alerji testiyle çocuğun duyarlı olduğu alerjen saptanarak uygulanacak olan aşı yöntemine karar verilir. Düşük yan etki riski nedeniyle tercih edilen dilaltı damla aşılar, 3 yaşından itibaren evde uygulanabilir.

Alerjik rinit (saman nezlesi) nedir? Belirtileri ve tedavisi

Cilt altı alerji aşıları kurdeşen, nefes darlığı gibi şiddetli reaksiyon riski nedeniyle 5 yaşın altındaki çocuklara tavsiye edilmez. Cilt altı aşılar yıl boyu veya polen mevsimi öncesi olmak üzere iki şekilde yapılabilir.

Çocuklarda alerjik astım ve alerjik rinit tedavisinde sıklıkla tercih edilen alerji aşı tedavisi ilaç kullanma ihtiyacını azaltarak yeni alerjilerin gelişmesini de engeller. Ayrıca alerjik rinitin astıma ilerlemesini önler.

Alerji aşısı nasıl yapılır?

Öncelikle bir alerji uzmanı (immünolog) tarafından semptomlara neden olan alerjenleri belirlemek için bir alerji testi yapılır. İmmunoterapi derialtı (subkutan/SCIT) ve dilaltı (sublingual/SLIT) damla veya tablet şeklinde uygulanabilir. Dilaltı aşılar haftada 3 gün, günde 1 doz uygulanır. Genellikle üst kola enjekte edilen cilt altı aşılar etkili olması için 2 aşamadan oluşan bir programa göre verilir:

Konjonktivit nedir? Neden olur? A’dan Z’ye belirtileri ve tedavisi

Başlangıç aşaması

Kişinin duyarlı olduğu alerjene verdiği tepkiyi oluşturmak için, vücuda belirli zaman aralıklarında, küçük dozlarda alerjen içeren solüsyonlar enjekte edilir. Biriktirme aşaması da denen başlangıç aşamasında haftada 1 veya 2 kez giderek artan dozlarda uygulanan enjeksiyonlarla vücuttaki alerjen miktarının arttırılması hedeflenir. Sonunda, terapötik yanıt için en uygun idame dozuna ulaşılır.

Enjeksiyonların sıklığına bağlı olarak bu aşamanın süresi 3 ila 6 ay arasında değişebilir. Oluşabilecek yan etkilerin izlenmesi için, hastaların her seanstan sonra 30 dakika doktor gözetiminde kalmaları gerekir.

İdame aşaması

Bu aşama, vücudun alerjenlere alıştığı belirlendiğinde, yani etkili doza ulaşıldığında başlar. Etkili doz, alerjen duyarlılığının düzeyine ve başlangıç aşamasına verilen cevaba bağlıdır. Semptomlarda iyileşme görmek 12 ay kadar sürebilir ve tedavi genellikle ayda 1 veya 2 kez olmak üzere 3-5 yıl devam eder. Dozların hiçbirini atlamamak tedavi sürecinin sağlıklı işlemesi açısından önemlidir.

Arı sokması: Ne iyi gelir? Alerjisi, ilkyardım ve evde tedavi

Alerji aşısı hangi aylarda yapılır?

Mevsimsel alerjilerde tedaviye polen mevsiminden yaklaşık 4 ay önce başlanır, diğer alerji türlerinde tedaviye başlamak için belirli bir tarih yoktur, yılın herhangi bir zamanı yapılabilir.

Alerji aşısı kimlere yapılabilir?

Alerji aşısı gıda alerjilerinde, kronik kurdeşen (ürtiker) hastalarında, şiddetli astımı olanlarda ve hamilelerde uygulanmaz ve kalp veya akciğer hastalığı olanlara önerilmez.

Aşağıdaki durumlarda etkili bir tedavi seçeneğidir:

Kullanılan alerji ilaçlarından verim alınamadığı ve çevresel faktörlerden kaçınmanın mümkün olmadığı durumlar,
Alerji ilaçlarının, kullanılan diğer ilaçlarla etkileşime girdiği veya çok fazla yan etkiye neden olduğu durumlar,
Uzun süre ilaç kullanmak istemeyenlerde,
Alerjik astım, alerjik rinit, göz alerjisi ve böcek alerjisi (arılar ve haşereler) olanlarda,
Yıl boyunca şiddetli alerji semptomları yaşayanlarda.

Astım nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve hastalara öneriler

Alerji aşı tedavisi hangi hastalıklarda kullanılır?

Alerji aşıları, aşağıdakiler tarafından tetiklenen semptomların tedavisinde kullanılabilir:

Mevsimsel alerjiler: Çimen, yabani otlar veya ağaç polenleri gibi farklı polen türünün tetikleyebileceği alerjik astım, alerjik rinit ve konjonktivit (göz nezlesi) tedavisi.
İç mekan alerjenleri: Yıl boyunca semptomlara neden olabilen ev tozu akarları, küf veya evcil hayvan tüylerine karşı alerjiler.
Böcek alerjileri: Eşek arısı, bal arısı, ateş karıncası veya hamamböceği gibi genel böcek sokmaları veya ısırıklarının tetiklediği alerjik reaksiyonların önlenmesi.

Alerji testi nedir, nasıl yapılır? Alerji testinin yan etkileri nelerdir?

Alerji aşısı olarak alerjiden tamamen kurtulmak mümkün mü?

Alerji aşıları evcil hayvan tüyleri, polen, küf, toz ve arı sokması gibi yaygın alerjiler için etkili bir tedavidir ve %90 oranında başarı sağlar. Alerji semptomları genellikle tedavinin ilk yılında azalmaya başlar, ancak en etkili iyileşme genellikle ikinci yılda olur. Üçüncü yılda, çoğu kişi alerjenlere karşı duyarsızlaşarak önemli bir reaksiyon göstermez hale gelir.

Tedavi sonlandırıldıktan sonra bile genellikle etkisi kalıcıdır ve herhangi bir alerji ilacına gereksinim duyulmaz. Bununla birlikte yiyecek, ilaç veya lateks alerjilerinde etkisi olduğu kanıtlanmamıştır.

Alerji aşısı yan etkileri

Dilaltı aşıları ağızda kaşıntı, uyuşma hissi veya tahriş dışında ciddi bir yan etkiye neden olmaz ancak cilt altı aşılarında alerjik reaksiyonlar görülebilir:

Yaygın olarak enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişkinlik, kaşıntı veya tahriş gibi lokal reaksiyonlar görülür. Enjeksiyondan sonraki birkaç saat içinde başlar ve kısa süre sonra düzelir.
Daha az yaygın olarak hapşırma, burun tıkanıklığı veya kurdeşen gibi sistemik reaksiyonlar gelişebilir.
Nadiren enjeksiyondan sonraki 30 dakika içinde yaşamı tehdit eden bir reaksiyon olan anaflaksi gelişebilir. Anafilaktik şok düşük tansiyon, baş dönmesi, nefes almada zorluk, boğazda şişme, hırıltılı solunum ve göğüste sıkışmaya neden olabilir. Doktorunuzun sizi bu tür reaksiyonlar açısından izleyebilmesi için aşıdan sonra 30 dakika klinikte kalmanız önemlidir.

Alerji aşısı fiyatı 2021

Alerji aşıları genel olarak sigorta kapsamındadır ancak bazı durumlarda katkı payı ödemek gerekebilir. Sağlık sigortanız yoksa aşı tedaviniz, kapsamına bağlı olarak yaklaşık 5 bin-10 bin TL arası bir maliyete sahip olabilir.