Akciğer (pulmoner) embolisi nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Akciğer embolisi, ya da diğer adıyla pulmoner emboli kalpten akciğere kan götüren akciğer atardamarının kan pıhtısı ile aniden tıkanması ile oluşur. Acil tedavisi edilmesi gereken bir hastalıktır. Uzun süreli yolculuklar veya uzun süre yatan kişilerde hareketsiz kalma akciğer embolisi gelişme riskini arttırabilir. Belli aralıklarla hareket etmek gibi basit tedbirlerle önlenebilir. Aniden başlayan nefes darlığı, göğüs ağrısı ve öksürük en sık görülen belirtileridir. Bu belirtiler başka hastalıklarda da görülebileceği için tanı koymak zor olabilir. Akciğer embolisi acil müdahale edilmezse ölümcül olabilir. Kan inceltici ilaçlari ve gerekli durumlarda cerrahi müdahale, başlıca tedavi yöntemleridir.

Akciğer embolisi nedir?

Nefes darlığı (dispne) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Akciğer embolisi neden olur?

Akciğer embolisi, bir kan pıhtısının akciğerlerinizdeki bir atardamar içine sıkışmasıyla oluşur. Kan pıhtıları genellikle vücudun derinlerindeki damarlarda meydana gelir. Buna derin ven trombozu da denir. Bu durumda kan pıhtıları sıklıkla bacaklarda veya pelviste oluşur ve bu pıhtı oluşumunun çeşitli nedenleri olabilir:

• Yaralanma: Trafik kazaları, cerrahi müdahaleler ya da farklı travmalardan kaynaklanan kemik kırıkları veya kas yırtıkları gibi yaralanmalar kan damarlarına zarar verebilir ve bu da pıhtılara yol açabilir.
• Hareketsizlik: Uzun süre hareketsiz kaldığınızda, yerçekimi vücudunuzun en alt bölgelerinde kan akışının yavaşlamasına neden olur. Bunun sonucunda kan pıhtısı oluşması riski artar. Uzun bir yolculuk boyunca oturmak veya bir hastalık sebeiyle uzun süre yatmak zorunda kalmak buna sebep olabilir.
• Medikal durumlar: Ameliyat veya kanser için kemoterapi gibi tedavi yöntemleri de kanın pıhtılaşmasına neden olabilir.

Öksürük neden olur, nasıl geçer? Öksürüğe iyi gelen tedaviler

Akciğer embolisi risk faktörleri

• Tıbbi geçmiş: Sizin veya aile üyelerinizin geçmişinde venöz kan pıhtıları veya pulmoner emboli varsa daha yüksek risk altındasınız. Bu durumda kanınızda pıhtılaşmaya neden olan kalıtsal bir bozukluk olabilir.
• Kalp hastalığı: Bazı kalp hastalıkları ve kalp yetmezliği, pıhtı oluşma riskini arttırır.
• Kanser: Pankreas, yumurtalık, akciğer kanserleri ve metastaz yapan birçok kanser ve ayrıca tedavi sırasında uygulanan kemoterapi kan pıhtılaşmasına neden olan maddelerin düzeylerini artırabilir. Kişisel veya ailesel meme kanseri öyküsü olan ve tamoksifen ya da raloksifen alan kadınlar da yüksek risk altındadır.
• Sigara içmek: Tütün kullanımı bazı insanları özellikle diğer risk faktörleri de söz konusu olduğunda kan pıhtısı oluşumuna yatkın hale getirmektedir.
• Aşırı kilolu olmak: Fazla kilo özellikle sigara içen veya yüksek tansiyonu olan kadınlarda kan pıhtılaşma riskini artırır.
• Ek östrojen kullanımı: Doğum kontrol haplarındaki ve hormon replasman tedavisindeki östrojen, özellikle sigara içiyorsanız veya fazla kiloluysanız, kanınızdaki pıhtılaşma faktörlerini artırabilir.
• Gebelik: Bebeğin ağırlığı ile pelviste damarlara baskı uygulaması bacaklardan kan akışını yavaşlatır. Kan yavaşladığında pıhtı oluşması olasılığı daha yüksektir.

Anjiyo nedir? Nasıl yapılır, ne işe yarar? Riskleri nelerdir?

Akciger embolisi belirtileri

• Ani başlayan ve giderek artan nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Öksürük
• Öksürükle beraber kan tükürme (Hemoptizi)
• Bacakta şişme, kızarıklık ve ağrı
• Bayılma hissi
• Terleme, huzursuzluk, ölüm korkusu

Akciğer embolisinde göğüs ağrısı

Akciger embolisi teşhisi

Akciğer embolisi teşhisini koymak her zaman kolay değildir. Yukarıdaki belirtiler birçok hastalıkta görülebilir. Bu belirtilerin ayırıcı tanısı açısından fizik muayene, laboratuvar ve görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Prof. Dr. Akay: Hareketsizlik ölümcül Derin ven Trombozu riskini arttırıyor!

Fizik muayene

Fizik muayene sırasında bacaklarınızda şişme, hassaslık, renk kaybı veya ısı artışı olup olmadığının tespiti için bacaklarınıza yakından bakılır. Bu belirtiler damarlarınızın birinde pıhtı olabileceğinin işaretleri oldukları için çok önemlidirler.

Kan testleri

Akciğer embolisinden şüpheleniliyorsa ilk olarak D-dimer (pıhtı yıkım ürünü) testi istenir. Eğer test normal ise akciğer embolisi düşünülmez. Fakat test sonucu yüksekse akciğer embolisi tanısını kesinleştirmek için ileri tetkikler yapılmalıdır. Kan testleriyle ayrıca kanınızdaki oksijen ve karbondioksit miktarı da ölçülebilir. Akciğerlerdeki bir kan damarındaki pıhtı kandaki oksijen seviyesini azaltacaktır. Ek olarak, kalıtsal bir pıhtılaşma bozukluğuna sahip olup olmadığınızı belirlemek için de kan testleri yapılabilir.

Görüntüleme testleri

• Göğüs röntgeni: Akciğer embolisinin tanısını koymak için çekilmez. Akciğer embolisi ile karışabilecek diğer hastalıklardan ayırmamıza yardımcı olur.
• Elektrokardiyogram (EKG): Halk arasında kalp grafisi olarak da bilinir. Bu test kalbin elektrik aktivitesini ölçer.
• Ekokardiyografi (EKO): Kalp ultrasonudur. Kalpteki değişiklikleri gösterir. Hem tanı koymada hem de tedavinin düzenlenmesinde değerli bilgiler verir.
• Doppler Ultrason: Derin bacak toplardamarlarında pıhtı olup olmadığı hakkında bilgi verir. Çünkü akciğer embolisine çok sıklıkla eşlik eder.
• BT Anjiyografi: Eş zamanlı olarak koldan opak madde verilerek yapılan bilgisayarlı tomografi yöntemidir. Akciğer atardamarlarında pıhtı olup olmadığını gösterdiği için tanı koymada belirleyici olabilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Bu tarama ayrıntılı görüntüler üretmek için radyo dalgaları ve manyetik alan kullanır. Akciğer atardamarlarındaki pıhtının doğrudan görüntülenmesini sağlar.
• Akciğer sintigrafisi: Bilgisayar tomografisine göre daha az radyasyon içerdiği için genç kadınlarda, gebelerde ve böbrek bozukluğu olan hastalarda tercih edilebilir. En büyük dezavantajı acil servis şartlarında çekilememesidir.
• Pulmoner Anjiyografi: Akciğer embolisinde kesin tanı sağlayan altın standart test olarak kabul edilir. Girişimsel teknikle yapılan, pahalı ve deneyim gerektiren bir işlemdir. Bu nedenle pratikte çok fazla tercih edilmez.

Ekokardiyografi nedir? Neden ve nasıl yapılır? EKO testi ne işe yarar?

Akciger embolisi tedavisi

İlaç tedavisi

• Trombolitik (pıhtı eritici) tedavi: Hastada bayılma ve tansiyon düşüklüğü gibi durumlarda kullanılır. Amaç akciğer atardamarındaki pıhtıyı eriterek kalbin zorlanmasını engellemek ve akciğerin tekrardan kanlanmasını sağlamaktır. Fakat kanama riski yüksektir. Bu açıdan hastaya her türlü riskler anlatılarak, hasta için kâr zarar hesabı yaparak tedaviye başlanılır. İlk 7 günden sonra etkisi azalmaya başlar. 14 güne kadar pıhtı eritici ilaç yapılabilir. 14 günden sonra yapılması önerilmez.
• Antikoagülan (pıhtı önleyici) tedavi: Klinik durumu iyi olan hastalarda başlanır. Halk arasında ‘kan sulandırıcı’ ilaçlar olarak da bilinir. 5 gün boyunca tedavi dozunda verilir, sonrasında uzun dönem tedavide koruyucu dozda hastaya uygun ilaçla devam edilir. Bu süre esnasında hasta yakından takip edilmelidir. Risk faktörü varsa en az 3 ay, yoksa en az 6 ay devam edilir. Kötüleşme olursa diğer tedaviler düşünülebilir.

Sintigrafi nedir, ne işe yarar? Nasıl çekilir, zararları nelerdir?

Cerrahi tedaviler

• Embolektomi: Hemodinamisi bozulan hastaya kanama riski sebebiyle pıhtı eritici ilaç verilemiyorsa, pıhtı eritici ilaç yapıldıktan sonra hastanın klinik durumu düzelmemişse, cerrahi olarak ya da kateter ile embolektomi (pıhtının alınması) yapılır. Bunların dışında sağ kalp boşluklarında pıhtı tespit edildiğinde de cerrahi tedaviler ilk seçenek olur. En büyük dezavantajı her merkezde yapılamıyor olmasıdır.
• Vena kava inferior filtresi: Bazı hastalarda kanama riski yüksekliği nedeniyle ilaçların kullanılamadığı durumlarda veya tedavi alırken akciğerde tekrar pıhtı geliştiğinde vena kava inferior (bacaklardan gelen kanın toplandığı ana damar) filtresi takılır. Böylece yeni pıhtı gelişmesinin önüne geçilmiş olunur.

Destek tedavi

Akciger embolisi ölümcül müdür?

Akciğer embolisi tanısı koyulup tedavisi hızlı bir şekilde yapılması gereken bir hastalıktır. Tedaviye erken başlandığında sonuçları dramatik şekilde değişebilir. Tedavi edilmemiş hastalarda ölüm oranı %25-30 civarındadır. Erken ve uygun tedavi başlanan hastalarda ölüm oranı %2-8’ e kadar düşer. Ölüm oranı genellikle kanser, kronik kalp hastalıklarında ve ileri yaş hastalarda artar.

Akciğer kanseri belirtileri nelerdir? Nedenleri, tanısı ve evreleri

Akciger embolisi komplikasyonları

Kan pıhtısının büyüklüğü ve hastanın kişisel sağlık durumu, akciğer embolisinin seyri açısından önemli rol oynar. Eğer kan pıhtısı tamamen çözülmezse hastalığın kronik (süreğen) bir aşamaya geçmesi mümkündür. Böyle bir durumda “kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon (KTEPH)” gelişir. Akciğer embolisi geçiren hastada zamanla nefes darlığı artıyorsa mutlaka akla KTEPH gelmelidir.

Akciger embolisinden korunma yöntemleri

• Akciğer embolisi risk grubunda iseniz başta büyük cerrahiler olmak üzere tüm cerrahiler öncesi pıhtı önleyici ilaç kullanmanız gerekebilir.
• Yatan hastalarda varis çorapları ve pnömotik kompresyon cihazları gibi mekanik önlemler alınmalıdır.
• Ameliyat olduktan sonra mümkün olduğunca erken hareket etmek gerekir. Aktif egzersizler kasların faaliyete dönmesine ve bacaklardaki toplardamarların çalıştırılmasına yardımcı olur.
• Uzun süreli yolculuklardan mümkün olduğunca kaçının. Eğer yapmak zorundaysanız da sık aralıklarla mola verin. Yolculuk sırasında bol sıvı tüketin.
• Mümkün olduğunca sık ve düzenli olarak spor yapın. Koşma, yürüyüş, yüzme ve bisiklet gibi spor dallarını tercih edebilirsiniz.
• Kilonuzun artmamasına dikkat edin, çünkü aşırı kilo toplardamarlarınızın yanı sıra kalbiniz ve kan dolaşımınız için de yük demektir.
• Sigara bırakılmalıdır.

Akciger embolisi bitkisel tedavi

Sarımsak

Sarımsağın pek çok faydasının yanında kan inceltici özelliği de olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Düzenli olarak sarımsak yemek, kan pıhtılarını önlemeye yardımcı olabilir. Ancak kan inceltici ilaç kullanıyorsanız, yiyebileceğiniz sarımsak miktarını doktorunuza danışın. Kullandığınız ilaçla etkileşimi zararlı olabilir.

Sarımsak neye iyi gelir, nasıl tüketilmeli? Faydaları ve zararları

Sızma zeytinyağı

Kivi

Meyve ve sebzeler açısından zengin bir diyetin kalp sağlığı için iyi olduğu bir sır değildir. Ancak, Oslo Üniversitesi araştırmacıları, kivinin bu gıdalar içerisinde önemli bir yeri olduğunu ortaya çıkardılar. Yapılan çalışma günde iki ila üç kivi yiyen kişilerde daha az trombosit aktivitesi görüldüğü ve bu nedenle daha düşük kan pıhtılaşması riskine sahip olduğu bulunmuştur.

Kivinin faydaları nelerdir? Nasıl tüketilir? Kivi alerjisi belirtileri

Bitkisel ürünleri doktorunuza danışmadan kullanmayın! Bu gıdalar dışında kan sulandırıcı etkileriyle akciğer embolisi riskini azaltan diğer gıdalar şunlardır:

• E vitamini ve D vitamini içeren gıdalar (meyveler, sebzeler, yumurta ve mantar).
• Zerdeçal, kekik, acı biber ve zencefil gibi baharatlar
• Gerçek siyah kakao ve siyah çikolata
• Papaya, çilek ve ananas gibi meyveler
• Ham bal
• Elma sirkesi
• Yeşil çay
• Doğal avlanmış balıklardan elde edilen balık yağı ve omega-3 yağ asitleri
• Fasulye, baklagiller, kabuklu yemişler, tohumlar, balıklar ve otlakta yetişmiş etler

Zerdeçalın faydaları nelerdir? Zerdeçal çayı neye iyi gelir?

Bitkisel çaylar ya da su içerek yeterli miktarda sıvı aldığınızdan emin olun. Ekstra şekerden ve çok fazla alkol veya kafeinden uzak durun

Akciğer embolisi tekrarlar mı?

Tedaviye rağmen %5-23 olguda nüks görülmektedir. Tedavinin sonlandırılmasından sonraki ilk 6-12 ay nüksün en sık görüldüğü zamandır. Bu nedenle hep dikkat edilmelidir.

Akciger embolisi hastalarına öneriler

• Hastalığınız hakkında doğru kaynaklardan mutlaka bilgi edinin. Kullanılan ilaçların en büyük yan etkisi kanama yapabilmesidir. Herhangi bir kanama durumunda (örneğin burun kanaması) mutlaka acil servise başvurunuz.
• Sağlık açısından engel yoksa bol su için. Böylece vücut susuz kalmaz, kanın akışkanlığı bozulmamış olur.
• Akciğer tedavisi 3-6 ay ve bazı durumlarda daha uzun sürebildiği için tedaviye uyum çok önemlidir. İlaçlar bir doz dahi atlanmadan kullanılmalıdır.
• Akciğer embolisi tekrarlayabilen bir hastalık olduğu için ani gelişen göğüs ağrısı, nefes darlığı, öksürük gibi durumlarda acilen doktorunuza başvurun.
• Doktor kontrolleri aksatılmamalıdır. Yeni veya kötüye giden belirtileriniz varsa mutlaka doktorunuza bilgi verin.
• Akciğer embolisi geçiren hastalar tedaviye uydukları müddetçe günlük yaşantılarına devam edebilirler.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör