Ağız kuruluğu neden olur? Ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi

Yazan Diş Hek. Ramazan Dalcı

3 Haziran 2015 | 16 Eylül 2022 | Kategori: Ağız ve Diş Sağlığı, Tedavi Rehberleri, Üye Yazıları Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

187 Paylaşım

Ağız kuruluğu, tükürük salgısının azalması ile ağız içinin nemsiz kalmasıdır ve kserostomia olarak ta bilinir. Kuru ağız, sorunu sistemik hastalıktan veya ilaçlardan kaynaklanabilir. Bunlardan bazıları antihistaminikler, burun açıcılar, ağrı kesiciler, diüretikler, yüksek tansiyon ve depresyon ilaçlarıdır. Ağız kuruluğu, pek çok soruna neden olabilir. Tükürüğün ağzı ıslak tutmak dışında besin sindirimi, dişleri çürükten korumak ve ağız içi enfeksiyonları önlemek gibi çok sayıda önemli fonksiyonu vardır. Öte yandan ağız kuruluğu ciddi hastalıkların da belirtisi veya habercisi olabilir. Bu nedenle ağız kuruluğu sorunu yaşayanların sorunun kaynağını tespit etmesi hem tehlikeli hastalıklardan korunma ve genel sağlık için önemlidir.

İçindekiler

Ağız kuruluğu nedir?

Ağız kuruluğu, tükürük salgısının azalması ile gelişen bir semptomdur. Günümüzde yaygınlığı giderek artan ağız kuruluğu ile ilgili pek çok hastalıktan kaynaklanabilir. Bu nedenle sorunun kaynağının tespit edilerek tedavi edilmesi sorunun çözümü için önemlidir. Sorunun bir nedeni de başka bir hastalık için kullandığınız ilaçlar olabilir. Yaklaşık 500’den fazla ilacın yan etkisi ağız kuruluğuna neden olmaktadır.

Ağız kuruluğu neden olur?

dis-hekimi

İlaç tedavisi, özellikle aynı zamanda çoklu ilaç kullanımı: Başta antihistaminikler, olmak üzere burun açıcı ilaçlar, ağrı kesiciler, diüretik grubunda yer alan tansiyon ilaçları, depresyon ilaçları gibi çok sayıda ilaç ağız kuruluğuna neden olabilmektedir.
Kronik hastalıklar: Parkinson, diyabet, aids, hodgkin gibi pek çok hastalık bu soruna neden olabilir.
Kanser tedavisi: Kanser tedavisi gören ve radyasyon terapisi alan kişilerin tükürük bezleri zarar gördüğü için geçici veya kalıcı ağız kuruluğu görülebilir.
Romatizmal hastalıklar, en belirgin Sjögren sendromunda
Tükürük bezleri hastalıkları
Baş ve boyun bölgesi iritasyonu
Ağızdan solunum
Hormonal değişiklikler, örneğin; menopoz
Anoreksiya nervoza, açlık
Labil juvenil (tip 1) diyabet

Ağız kuruluğunun belirtileri

Dişlerin hızlı çürümesi
Mukozal iritasyon (örneğin; candidosis)
Nefesin kötü kokması
Dil ağrısı (“ağızda yanma sendromu”)
Anormal tat duyumları (örneğin; metallik tat)
Takma dişlerin takılmasında zorluk
Konuşma ve yutkunma güçlüğü
Ağızda yapışkanlık hissi
Sık susama
Boğazda kuruluk hissi

Azalan tükürük akış hızı nedeniyle, oluşan diş çürükleri ve mukozal enfeksiyonların gelişimi, şimdiye kadar uygulanan güncel tedavi ve bilgi akışı ile önlenebilir. Ağız kuruluğu semptomları arasında şunlar bulunur:

Ağız kuruluğunun tanısı

Tanıyla ilgili olarak aşağıdaki sorular sorulmaktadır:

Kuru yiyecekleri (bisküvi, ekmek) içecek kullanmadan yutmak zor mu?
Konuşurken ağzınızda kuruluk hissediliyor mu?
Gece de ağzınızı ıslatmanız gerekiyor mu?

Tükürük akış oranının hesaplanması:
Diş hekimi veya oral hijyenist tarafından gerçekleştirilebilir. Tükürük akış oranını ölçmek için en kolay ve an yaygın yöntem, bir parça parafinin en az 5 dakika boyunca çiğnenmesiyle üretilen tükürük miktarının ölçülmesidir. Normalde bu miktar 5 ml’yi aşmaktadır. Stimüle edilmiş akış hızı 5 dakikada 2,5 ml’den az ise, genellikle subjektif bulgularla birlikte ağız kuruluğunu (kserostomi) tanımlar. Temel tükürük akış oranı 5 dakikada en az 0,5 ml olmalıdır. Dinlenme sırasındaki tükürük akış oranıda, aynı şekilde çiğneme yapılmadan ölçülmektedir.

Ağız kuruluğunun tedavisi

Ağız kuruluğunu azaltmak için;

Sık sık su veya şekersiz içecekler için
Soruna neden olan ilaçların değişimi için hekiminize danışın
Sulu gıdalar tüketmeye ağırlık verin
Sakız çiğneme alışkanlığı edinebilirsiniz
Kafeinli içeceklerden, alkolden, sigaradan ve şekerli yiyeceklerden uzak durun

Ağız kuruluğunun tedavisi ile ilgili şu konulara dikkat edin

Oral hijyen: Günlük diş ve diş arası boşluklarının temizliği önemlidir. Florürlü diş macununa ilaveten florür içeren ağız çalkalama suyu, florür tabletleri veya florürlü sakız gibi diğer bazı lokal florür takviyelerinin kullanımı da önerilmektedir. Özellikle takma dişer temizlenmelidir. Diş protezinin altında enflamasyon varsa, takma dişler ağızda tutulmamalı, bunun yerine gece kuru ve hava alan bir kap içerisine konmalıdır.

Çiğneme: Günde 5-6 kez, normal, düzenli, hafif ve uzun çiğneme gerektiren yiyecekleri yenmelidir. Yemeği, bakteriyel asitlerin tümünü etkisiz hale getiren sebzeler, fndık veya peynirle sonlandırmak faydalı olacaktır. Her yemekten sonra ağzın çalkalanması veya su içilmesi önerilmektedir. Yemek aralarında şeker içeren hafif yiyeceklerden, asidik meyvelerden veya içeceklerden kaçınılmalıdır. Dişler için normal veya mineralli su güvenlidir.

Ksilitol içeren sakız, tablet ve pastil: Ksilitol aromalı sakız, yemekten ya da hafif yiyeceklerden hemen sonra ve aralarında, tükürük akış oranını arttırmanın en iyi yoludur.
Çiğneme kabiliyeti zayıfsa, ksilitolle tatlandırılmış tablet veya pastil ya da ksilitol, kalsiyum ve florür içeren pastil kullanımı önerilmektedir.

Tükürük substratları ve nemlendirme jelleri: Tükürük substratları, ağız kuruluğu semptomlarını herhangi bir içecekten daha uzun süre azaltmaktadır. Gerekirse düzenli olarak kullanılabilir. Ticari tükürük substratları mevcuttur. Tükürük substratlarını eczaneler de hazırlayabilir. Tükürük substratları; anti mikrobiyal ajanlar, sebze ya da zeytinyağı içeren nemlendirme jeli yerine kullanılabilir. Yağ içeren nazal spreyler veya damlalarla, ağızdan solunum önlenebilir.

Ağız kuruluğunun ilaç tedavisi

Hastanın ilaç tedavisinin değerlendirilmesi; ilaçlar daha az ağız kuruluğuna neden olan ilaçlarla güvenli şekilde değiştirilebilir mi? Şiddetli ağız kuruluğundan şikayetçi hastalar için, pilokarpin tablet 5 mg × 3–4 kullanılabilir. Bununla birlikte, pilokarpin yan etkilere ve diğer ilaçlarla çok sayıda etkileşime sahiptir. Bu nedenle, daha çok, genç ve sağlıklı hastalar için uygundur ama tükürük bezlerinin fonksiyonları tamamen durursa fayda sağlamayacaktır.