Adaçayının faydaları nelerdir, neye iyi gelir? Ada çayı nasıl demlenir?
Adaçayı binlerce yıldır geleneksel tıpta ağrı, ishal, soğuk algınlığı, sindirim ve ruhsal sorunların tedavisinde kullanılan şifalı bir bitkidir. Sıcak basması, sinirlilik gibi menopoz belirtilerini ve aşırı terlemeyi önleyebilir. Kolesterolü ve kan şekeri seviyesini düşürebilir. Bitkide bulunan bol miktarda antioksidan bileşikler beyin sağlığı için faydalıdır ve özellikle Alzheimer’a karşı koruyucudur. İltihap giderici ve anti-bakteriyel bir bitkidir; ağız, diş ve üst solunum yolu sağlığı için faydalıdır. Adaçayı özleri bağışıklık sistemini güçlendirici polifenoller içerir ve bazı kanser türlerine karşı korur. Ada çayındaki K vitamini kemik sağlığını sağlar. Yaprakları ilaç yapımında kullanılır. Yemeklere baharat olarak eklenebilir, çay olarak tüketilebilir.
İçindekiler
Adaçayı nedir?
Bilimsel olarak Salvia officinalis olarak bilinen adaçayı grimsi yeşil yaprakları ve odunsu bir sapı olan çok yıllık, yaprak dökmeyen bir çalıdır. Ballıbabagiller familyasından (kekik, lavanta, nane, biberiye ile birlikte) olan bu şifalı bitki Orta Doğu ve Akdeniz bölgelerine özgüdür. İlkbahar sonu veya yaz başında, adaçayı bitkileri lavanta ve beyazdan pembeye ve mor rengine değin değişen çiçekler açar. Adaçayı yaprakları trikom adı verilen küçük, saç benzeri yapılarla kaplıdır. Sabun ve kozmetik ürünlerinde parfüm olarak kullanılır.
Adaçayı içerdiği vitaminler
Adaçayı K, B6, C, E, A, B3, B9 vitaminlerini içerir. Yanı sıra potasyum, kalsiyum, demir, manganez, çinko, magnezyum ve bakır mineralleri vardır. Az miktarda kalori, protein, yağ ve lif içermektedir. Adaçayının faydaları içerdiği bileşiklerden kaynaklanır. 160’ın üzerinde polifenol içerir. Bunların bazıları ve etkili olanları rosmanirik, kafeik, klorojenik, elagik asittir. Apigenin, luteolin ve diosmetin gibi flavonoidler de bulunmaktadır.
Adaçayı türleri
Dünya genelinde 5600’den fazla farklı adaçayı türü vardır. Konusunda uzman botanikçi veya biyolog haricinde adaçayı türleri arasındaki farkın ayırt edilmesi mümkün değildir. Anadolu’da ‘adaçayı’ adı verilen bitkinin yaklaşık 565 farklı türü yetişmektedir.
- Tıbbi adaçayı (Salvia officinalis) sağlık sorunlarının tedavisinde ve ilaç sektöründe en yaygın kullanılan adaçayı türüdür. Ayrıca aromaterapi amaçlı adaçayı yağlarının bazıları bu türden üretilir.
- Anadolu adaçayı (Salvia triloba): Ülkemizde yaygın olarak yetişmektedir. Tıbbi adaçayı gibi sağlığa pek çok faydası bulunur, daha çok çay olarak tüketilir. Kurutulup tütsü olarak da kullanılabilir. Bu türün yağı acı elma yağı olarak bilinir.
- İspanyol adaçayı (Salvia lavandulifolia): İspanya ve güney Fransa’ya özgüdür. Yetişkinlerde hafıza güçlendirici etkileri vardır.
Adaçayı doğada kendiliğinden yetişen yabani bir bitkidir
Adaçayının faydaları
Menopoz semptomlarını azaltır
Menopoz sırasında oluşan hormonal dengesizliklere östrojen eksikliği neden olur. Adaçayı içindeki bileşikler östrojen benzeri özelliklere sahip olduğundan özellikle menopozda yaşanan sıcak basmaları, aşırı terleme ve sinirliliği önlemede yardımcı olmaktadır. Adaçayı yapraklarının ve takviyesinin, adet düzensizlikleri, dismenore (ağrılı adet dönemleri), amenore (adetten kesilme) gibi sorunlarla baş etme kapasitesi bulunmaktadır.
Adaçayı güçlü bir terlemeyi durdurucu etkiye sahiptir, tüberküloz hastalarında gece terlemelerinin önlenmesi için ve hiperhidroz (aşırı terleme) hastalığına karşı kullanılır.
Sindirim sistemine faydalıdır
Adaçayı yaprakları ve özü bağırsak hareketlerini yatıştırmak ve hazımsızlık belirtilerini azaltmak için gaz giderici bir bitki olarak kullanılır. Ada çayında bulunan rosmarinik asit mide ve bağırsak spazmlarını önleyerek ishal ve gastrit oluşumunu engelleyebilir. Yaprakları, bağırsaklarda meydana gelebilecek iltihaplanma, enfeksiyon ve abdominal kolik (iç organlarda oluşan kas spazmı nedeniyle ortaya çıkan ağrı) tedavisinde faydalıdır.
Kötü kolesterol ve diyabete iyi gelir
Adaçayının uzun süreli (2-3 hafta) ve düzenli kullanımı (günde 2 kez çay olarak) kötü kolesterolün oluşmasını engelleyerek iyi kolesterol seviyelerini yükseltir. Yaprakları hiperlipidemik (kandaki yağ miktarında artışla karakterize bir hastalık) tip 2 diyabet hastalarda anti-hiperglisemik (kandaki yüksek şeker düzeyini indirme etkisi) ve total kolesterolde iyileştirici etkiye sahiptir.
Adaçayı yapraklarında bulunan kimyasallar karaciğerde depolanan glikoz salınımını düzenleyerek kan şekeri dalgalanmalarını önler ve tip 2 diyabetin oluşmasının önüne geçebilir. Ada çayı özleri kandaki serbest yağ asitlerinin fazlalığını temizlemeye yardımcı olarak insülin duyarlılığını artırabilir.
Kolesterol nedir? Neden yükselir? Tedavisi ve iyi gelen yiyecekler
Kanserle savaşır
Adaçayı içmenin kolon kanserinin başlangıç evrelerini baskılayabildiği yapılan araştırmalarda görülmüştür. Adaçayı özlerinde bulunan karnosol, kuersetin ve rosmarinik asit gibi güçlü antioksidanlar kanser hücrelerinin büyümesini baskılar ve ağız kanseri, karaciğer kanseri, serviks kanseri, meme kanseri, böbrek kanseri ve cilt kanserine karşı etkili olabilir.
Adaçayı bitkisinin kemoterapinin neden olduğu nöropatik ağrının kontrolüne yardımcı olduğu gösterilmiştir. Kanıtlar yetersiz olsada düzenli olarak adaçayı tüketen kişilerin akciğer kanserine yakalanma olasılığı %54 daha az görülmektedir.
Bellek ve Alzheimera etkileri
Araştırmalar adaçayı özünün hafif ve orta dereceli Alzheimer hastalığının belirtilerinin giderilmesinde etkili olabileceğini ortaya koymuştur. Bunu bellekte bir kimyasal haberci olarak çalışan ACH düzeylerinin parçalanmasını durdurarak yapmakta ve öğrenme, hafıza ve bilgi işleme yeteneklerinin iyileşmesine yardımcı olmaktadır.
Alzheimer tedavisi ve hastalıkla yaşama rehberi: Öneriler ve uyarılar
Yaşlılığa bağlı konsantrasyon bozuklukları, dikkatsizlik gibi sorunlarla mücadele eder. Adaçayı özleri yetişkinlerde uyanıklık ve hafıza gücünde artış sağlamıştır. Zor bir sınav öncesi alınan adaçayı özü akıl yürütme gücü ve zihinsel uyanıklıkta artış sağlar.
Depresyona iyi gelir
Kaygı giderici ve sakinleştirici özelliği olan adaçayının içerdiği diosmetin, apigenin ve luteolinin gibi antioksidanlar, depresyon ve stres ile mücadele sağlar. Günde bir bardak adaçayı içmek depresyondan kaynaklanan olumsuzlukla mücadele etmeye yardım eder.
Kemik sağlığını geliştirir
Adaçayı birçok gıdada yeterli düzeyde bulunmayan K vitamini içerir. Bu vitamin kemik yoğunluğu için ve yaşa bağlı bozulan kemik bütünlüğünün korunmasında son derece gereklidir. Adaçayı yapraklarını beslenme rutininize eklediğinizde kemiklerdeki incelme ve kırıkların oluşmasını önlemeye yetecek miktarın %27’sini alarak kemik sağlığıızı korumaya katkıda bulunabilirsiniz.
K vitamini neye yarar? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
Cilt sağlığına iyi gelir
Adaçayı içeren topikal kremler (adaçayı yaprakları ile yapılan merhem) antibakteriyel etkisiyle egzama, sedef hastalığı ve akne gibi hastalıklara karşı bir savunma hattı oluşturur. Ciltte oluşan leke ve iltihaplı bölgelere düzenli olarak adaçayı özü uygulaması çirkin görünümleri kademeli olarak ortadan kaldırabilir ve UV ışınlarından kaynaklanan cilt kızarıklığını önler. Ayrıca ciltteki yaşlanma belirtilerinin giderilmesine yardımcı olabilir.
Ağız ve diş eti hastalıklarına iyi gelir
Dişleri beyazlatma özelliği olan adaçayı, antimikrobiyal etkileriyle boğaz enfeksiyonlarının, diş apselerinin, enfekte diş etlerinin ve ağız ülserlerinin daha hızlı iyileşmesini sağlayabilir. Sentetik gargaralar yerine demlenmiş adaçayı ile günde 5 kez gargara yapmak boğaz ağrısı ve iltihabına (farenjit), diş eti kanaması ve stomatite (ağız içi iltihabı) iyi gelir.
Her gargaradan sonra 1 saat boyunca yemek ve içecek tüketilmemelidir. Adaçayı gargarası diş boşluğuna sebep olan Streptococcus mutans bakterilerine engel olur.
İltihap giderir ve anti-bakteriyeldir
Ada çayında bulunan luteolin ve rosmarinik ve ursolik asit gibi güçlü anti-inflamatuar (iltihap önleyici) bileşikler artrit, gut, bronşit ve astımla mücadele eder. Luteolin iltihap oluşmasına yol açan enzimleri baskılar. Romatizmaya bağlı iltihaplara karşı etkili olabilir. Adaçayı yapraklarının çiğnenmesi özellikle solunum ve gastrointestinal kanallarda iltihaplanmaya iyi gelebilir.
Adaçayında bulunan oleanolik asit ilaçlara (penisilin ve metisilin) dirençli bakterilerin büyümesini baskılar. Topikal olarak adaçayı uygulaması (tentür gibi) vücuda saldıran bakteriyel ve viral enfeksiyonları önlemek için kullanılabilir. Ayrıca ada çayı ve ravent (yaprak ve sapları ezilerek hekimlikte kullanılan bir bitki) içeren bir krem soğuktan kaynaklı yaraların iyileşmesi için piyasada bulunan Zovirax krem kadar etkilidir.
İltihaba neden olan besinler! İltihap kurutan şifalı bitkiler ve kürler
Kas gerginliğini azaltır
Adaçayı, düz kaslardaki gerginliği azaltan anti-spazmodik bir etkiye sahiptir ve astım atakları için buhar solumasında kullanılabilir. Hava yollarındaki mukoza tıkanıklığının giderilmesine ve iltihabı kontrol etmek veya önlemeye yardımcı olabilir.
Adaçayı yağının faydaları
Ada çayının anten kısımlarından hazırlanan uçucu yağında 120’den fazla bileşik vardır. Adaçayı yağı (sineol), bikinin yaprak ve çiçeklerinden, buhar ısıtılması yöntemiyle elde edilir. En fazla yağ Salvia officinalis çeşidinden elde edilir fakat Anadolu’da salvia triloba yetiştirilir ve acı elma yağı olarak bilinir.
- Adaçayı yağı her yaştan kişide ileriye dönük bellek performansını artırır. Alzheimer hastalığıyla mücadelede terapötik maddeler geliştirilmesi için araştırılmaktadır.
- Esansiyel yağda bulunan bileşikler dermatit ve cilt mantarlarıyla mücadelede destek tedavi olarak önerilebilir. Cilde uygulamadan önce taşıyıcı bir yağ ile inceltilmesi daha uygun olur.
- Saç derisini besler, kepeği önler ve saçları temizler. Adaçayı yağını incelterek saç diplerine uygulayın. 15 dk. bekledikten sonra her zaman kullandığınız şampuanınızla saçınızı yıkayın.
- Ağız ve diş sağlığına iyi gelir. 100 mililitrelik bir kâseye 1-2 damla adaçayı yağı, nane veya karanfil yağıyla karıştırılarak kullanılır. Suyla karıştırılmalıdır. Haftada 3 kez gargara yapılabilir ve yutulmamalıdır.
- Regl ağrılarına iyi gelir. Yağ inceltilerek karna ve kollara masaj yapılabilir.
- Menopoz kaynaklı sıkıntıları giderir. Yağ inceltilerek ayaklara masaj yapılır. Banyo suyuna eklenebilir.
- Bronşit ve astım için kullanılabilir. Banyo suyuna 3-5 damla esans yağı eklenir.
- Kesiklere, ufak yaralanmalara iyi gelir. Adaçayı yaprakları ezilerek lapa haline getirilir ve yaranın üstüne kompres yapılır.
- Enerji verir, yorgunluğu atar.
- Masaj yağı olarak kullanılabilir.
- Uykusuzluğu giderir.
- Afrodizyak etkisi vardır. Masaj yağı olarak veya banyo suyuna 2-3 damla katılarak hem kadın hem erkek için faydalı olabilir.
- Aromaterapide 2-3 damla adaçayı yağı su ve diğer esansiyel yağlarla birlikte kullanılır.
Afrodizyak nedir? Arzu ve cinsel gücü arttıran besinler ve kokular
Adaçayı nasıl kurutulur?
Bütün yaprak olarak kurutulan adaçayı kırılmış veya ezilmiş olanlardan daha fazla tat sağlar. Bu nedenle kullanılacağı ana kadar yaprakların mümkün olduğunca kırılmaması gerekir.
- Adaçayı yaprakları gövdesiyle birlikte toplanır.
- Toplanan yapraklar ılık su ile yıkanır.
- Kuruması için bir kevgir içine yerleştirilir ve kalan nem kâğıt havluyla alınır.
- Adaçayı gövdelerinden demetler oluşturulur, yapraklar ve gövdeler kesekâğıdı içerisine yerleştirilir ve bir parça iple ağzı düğümlenir.
- Havalandırmayı sağlamak için kesekâğıdı üzerinde birkaç delik açılır ve bir duvara dik olarak duracak şekilde asılır.
- Kurutulacak adaçayının saklanacağı odanın serin, karanlık ve havadar olması gerekir. Kuruması için yaklaşık iki hafta kadar beklenir.
- Küflenmeye karşı kontrol edilmesi gerekir, küf varsa kesekâğıdı yenilenir.
- Kurutulduktan sonra yapraklar gövdeden ayrılır ve atılır. Kurutulan adaçayı yaprakları hava geçirmez muhafaza kaplarında ışık almayan bir yerde 6 ay kadar saklanır.
Adaçayından üretilen baharat genellikle et yemeklerinde kullanılmaktadır. Patlıcan, bezelye, domates, peynir ve fasulye gibi yiyeceklerle de iyi gitmektedir.
İltihap neden olur? Belirtileri, tedavisi ve kurutan diyetler
Adaçayı nasıl demlenir?
Adaçayı demlenerek içilir, dinlendirici, lezzetli ve doğal olarak kafeinsizdir. Hazmettirici ve gaz söktürücü özellikleri nedeniyle yemeklerden sonra içilmesi yararlıdır.
Yarım veya bir tatlı kaşığı dolusu ince kıyılmış kuru adaçayı yaprağı bir su bardağı dolusu kaynar suyla haşlanır ve üstü kapalı olarak 10 dakika demlendikten sonra süzülür. Günde 2-3 bardak içilir. Taze bitki kullanılması durumunda 4-5 dakika demleme süresi yeterlidir. Şeker ilavesi isteğe bağlıdır.
Adaçayı kesinlikle kaynatılmamalıdır, kaynamış suda haşlanmalıdır ve uzun süre bekletilmeden taze tüketilmelidir.
Adaçayı nasıl yakılır?
Ada çayı yakmanın faydaları
Bulunulan ortamda temiz, mikroplardan ve zararlı bakterilerden arınmış bir hava solumak isteniyorsa adaçayı yakmak etkili ve doğal bir çözümdür. Adaçayı yakmak için en uygun tür beyaz adaçayıdır. Bir avuç dolusu kurutulmuş beyaz adaçayı veya birkaç dal kuru adaçayını ucundan yakın ve üfleyerek alevini söndürün. O hafif hafif tütmeye devam edecektir. Ancak sönmemesi için dalların bir arada olmasına özen gösterin. Bir pencereyi hafif aralık bırakın ama tütsüyü pencereden uzak bir köşeye koyun.
Bu işlemle havadaki bakteri oranında %94’lük bir azalma sağlanır, bu etki 1 gün boyunca devam eder. Yanan adaçayının (ortamdaki duman atıldıktan sonra) astım ve bronşit gibi solunum rahatsızlıklarına iyi geldiği düşünülmektedir. Negatif enerjinin giderilmesini, stresten uzaklaşılmasını sağlar. Canlandırır ve uykusuzluğa iyi gelir.
Adaçayının zararları
Ada çayının yan etkileri ve ilaç etkileşimleri
- Hamilelik döneminde kullanılmamalıdır.
- Anne sütünün salgılanmasını azalttığından emziren kadınlar kullanmamalıdır.
- 6 yaşından küçük çocuklara verilmemelidir.
- Günde 3 fincandan fazla içilmemelidir. Fazla tüketildiğinde bazen kan basıncını yükseltebilir.
- Hipoglisemi (düşük kan şekeri) sorunu yaşayanlar adaçayını dikkatli tüketmelidir.
- Konsantre adaçayı yağı içilmemelidir.
- Yüksek ve düşük tansiyon sorunu varsa günde 1 fincandan fazla içilmemelidir.
- Bazı adaçayı türleri Thujone içerir, yüksek miktarda tüketilirse karaciğer ve sinir sistemine zarar verir.
- Meme kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, endometriyoz veya rahim fibroidleri gibi hormona duyarlı durum varsa İspanyol adaçayı kullanılmamalıdır.
- Ameliyat öncesinde ve sonrasında kullanılmamalıdır.
- Diyabet, sakinleştirici, nöbet önleyici ve Alzheimer ilaçları ile birlikte kullanılmamalıdır.
YAZIYI PAYLAŞ
Benzer Yazılar
Zencefil yağı, neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Faydaları ve zararları- Kadınlarda ve erkeklerde en sık görülen kanser türleri ve tedavileri
- Antioksidan kaynağı olan adaçayı soğuk algınlığına karşı çok faydalı
- Biberiyenin faydaları nelerdir? Biberiye yağı neye iyi gelir?
- Nanenin faydaları nelerdir? Nane limon çayı neye iyi gelir, nasıl yapılır?
Zencefil yağı, neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Faydaları ve zararları
Kadınlarda ve erkeklerde en sık görülen kanser türleri ve tedavileri
Antioksidan kaynağı olan adaçayı soğuk algınlığına karşı çok faydalı
Biberiyenin faydaları nelerdir? Biberiye yağı neye iyi gelir?
Nanenin faydaları nelerdir? Nane limon çayı neye iyi gelir, nasıl yapılır?
YORUMUNUZ VAR MI?
Adaçayının 700 türü olduğu ileri sürülmektedir ve bunlardan en önemlileri Tıbbi Adaçayı; Salvia officinalis, Dallı Adaçayı; Salvia triloba, Misk Adaçayı; Salvia sclerea, Yüksük Adaçayı; Salvia sideritis ve İspanya Adaçayı; Salvia lavandulitolia ve de Çin Adaçayı; Salvia miltiorrihiza’yı sayabiliriz. Tıbbi Adaçayının yetiştiği yöreye göre çeşitli alt türleri vardır ve bunlardan en… Devamını oku »