Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir üniversiteden mezun olup Türkiye’yi ziyaret ettiğim zaman birçok tanıdık bana üniversite sonrası planlarımın ne olduğunu sordu. Bir sonraki planımın tıp fakültesine gitmek olduğunu belirtiğimde çoğu zaman şaşkın bakışlar ile karşı karşıya kaldım. Tanıdığım doktorlar bile “üniversiteye yeniden mi başlayacaksın?” veya “nasıl yani?” gibi sorular sorunca ABD’deki tıp fakültelerine girişin Türkiye’dekinden ne kadar farklı olduğunu, ve bu fark hakkında bilginin çok az olduğunu, birkez daha hatırlamış oldum. Bu makalenin amacı, lise mezuniyeti ile tıp fakültesi başlangıcı arasındaki seneleri özetlemek.
ABD’deki tıp fakülteleri aday öğrencileri değerlendiriken 7 kategoriye dikkat eder: zorunlu derslerin tamamlanmış olması, ders notları, profesörlerden gelen referans mektupları, okul-dışı aktiviteler, MCAT olarak bilinen, Tıp Fakültesine Giriş Sınavı’nda alınan puan, başvuru kompozisyonları ve mülakatlar.
Tıp fakültelerinin giriş için belirledikleri zorunlu dersler, pre-medical (tıp öncesi) olarak bilinen dört-yıllık üniversite yıllarında tamamlanır. Genel olarak bu zorunlu dersler: bir sene genel kimya, bir sene organik kimya, bir sene genel biyoloji, bir sene genel fizik, bir sömestr biyokimya, bir sömestr kompozisyon yazma ve bir sömestr kalkülüs olarak belirlenmiştir. Bazı tıp fakülteleri bunlara ek olarak anatomi, sosyal bilimler ve felsefe gibi derslerin de tamamlanmış olmasını isteriyor veya tavsiye ediyor. Bu derslerin tamamlandığı müddetçe tıp fakültesine gitmek isteyen öğrenciler istedikleri branşı okuyabilirler. Çoğu pre-medical öğrenci üniversite diplomalarını biyoloji veya kimya branşlarında alırken mühendislik, felsefe veya benim gibi siyasi bilimler okuyup bu fen derslerini ek olarak alanlar da var.
Ancak, bu derslerin sadece tamamlanmış olması yetmiyor; bu derslerdeki performans da çok önemli. Son 10-15 senede tıp fakültelerine kabul edilen öğrencilerin not ortalamaları sürekli bir artış içinde. 2003’de 3.47 olan bu rakam, 2014’de 3.69 olarak rapor edildi.1
Zorunlu derslerdeki performans sadece not ortalamalarını değil aynı zamanda gerekli olan referans mektuplarını da etkiliyor. ABD’deki tıp fakülteleri genel olarak her adaydan en az 3 tane referans mektubu istiyor. Bu referans mektuplarının biri, bir fen profesöründen; biri, fen-dışı bir dersin profesöründen ve birinin de bir doktordan gelmesi gerekli. İyi bir referans mektubunun adayın ders performansı ile birlikte kişiliğinden ve okul-dışı aktivitelerinden de bahsettiği düşünüldüğü için profesörler ile ders dışında konuşmak, sorular sormak ve bir bağ kurmak önemlidir.
İyi bir aday, derslerde başarılı olduğu kadar okul dışındaki aktivitelere de katılmak zorundadır. Tıp fakültelerinin bu aktivitelerde görmek istediğikleri adayın çok yönlü oluşu, bir doktoru klinik bir alanda takip etmiş olması ve kısaca ilerideki mesleğinin sorumluluklardan, kötü taraflarından ve günlük hayatından haberdar olmasıdır. Pre-medical öğrenciler arasında popüler olan aktiviteler: hastanelerde gönüllü olarak hasta bakımına yardımcı olmak (örnek görevler: hastaları odadan odaya yönlendirmek, dışkı/kan numunelerini laboratuvara götürmek), doktorları kliniklerde veya hastanelerde gözetlemek, acil tıp teknisyeni olarak ambulanslarda veya acil servislerde çalışmak ve tıp fakültesine gitmek isteyen öğrencilerin kurdukları klüplere üye olmak. İmkan olduğunda ülke dışına çıkıp yoksul ülkelerde klinik kurmaya yardım edenler, klinik veya laboratuvar araştırmalarında çalışanlar da var. Bu aktiviteler bir doktorun günlük yaşantısını adaya göstermek ile birlikte doktordan gelmesi gereken referans mektubunu yazacak birisini bulmakta da yardımcı oluyor.
Tıp fakültesi için zorunlu olan dersler tamamlandıktan sonra MCAT olarak bilinen sınava girilmesi gerekiyor. 2015’de yenilenen bu sınav biyoloji, organik kimya, genel kimya, fizik, biyokimya, psikoloji, sosyoloji ve İngilizce konularında 230 tane soru içeriyor.2 MCAT adayın hafızasından çok, daha önceden öğrenmiş olduğu bilgileri yeni durumlarda nasıl uyguladığını test eden bir sınav. 2015’deki yenilemeden önce 144 soru içeren MCAT’deki en yüksek puan 45, tıp fakültelerine kabul edilen öğrencilerin ortalama puanı 31’di (seneye göre 80-85. persentil).1,3 Yeni MCAT için ortalama puanlar daha rapor edilmedi.
Zorunlu dersler tamamlanıp okul dışı aktivilere katılıp, MCAT’e girdikten sonra sıra okullara başvurmaya geliyor. Yaklaşık bir sene süren başvuru prosedürlerindeki ilk etap, Haziran başında Amerikan Tıbbi Kolejler Derneği (American Association of Medical Colleges) İnternet sayfasında yayımlanan genel başvuru formunu doldurmak. Bu başvuru formunda tüm derslerde alınan notlar, okul dışı aktivilere ve “neden doktor olmak istiyorsun?” sorusu cevaplayan bir kompozisyon gibi şeyler yer alıyor.
Formu tamamladıktan sonra aday, ABD’deki tüm tıp fakültelerinin yer aldığı bir listeden başvurmak istediği okulları seçiyor. Böylece, genel başvuru formu, işaretlenmiş okullara elektronik olarak gönderilmiş oluyor. Başvurulan her okul için bir başvuru ücreti ödenmesi gerektiği için adaylar genelde ABD’deki 160-küsür okulun sadece 30 veya 40’ına başvuruyor.
Temmuz veya Ağustos’da, tıp fakültelerindeki Kabul Komiteleri bir araya gelip genel başvuru formlarına bakmaya başlıyorlar. Bu ilk aşamadan sonra komite tarafından beğenilen adaylardan İkinci Etap (secondary) başvuru formunun doldurulması isteniyor. Bazı okullar genel başvuruyu gönderen her öğrenciden bu İkinci Etap başvuruyu isterken, bazıları belirli bir not ortalaması ve MCAT puanının üzerindeki herkesden bu başvuruyu istiyor. Bazı okullar ise genel başvuruyu tamamlayan adayları iyice kontrol ederek daha az sayıda İkinci Etap başvuru isteği gönderiyor.
Secondary başvurular, genel olarak, adaylardan 3-5 arası kompozisyon yazmalarını istiyor. “Neden doktor olmak istiyorsun?” sorusunu cevaplayan genel başvuru kompozisyonunun aksine bu kompozisyonlarda, adayların ülke çapındaki tıp problemleri veya sağlık sistemi hakkındaki görüşlerini yazmaları isteniyor.
Yaklaşık 5.000 ile 10.000 arasında genel başvuru alan her okul, İkinci Etap başvurulara da baktıktan sonra mülakat için yaklaşık 1000 adayı Eylül ile Mart arası okularına çağırıyor. Bu mülakatlarda tıp fakültesinden profesörler ve öğrenciler, fakülteden mezun olmuş doktorlar ve bazen hemşireler ve okul idaresinde çalışanlar, öğrenciler ile bazen teke-tek, bazen grup halinde buluşuyor. 30-45 dakika süren bu mülakatlarda adaylara geçmişleri, sağlık sektörü hakkındaki bilgileri, neden iyi bir aday olduklarını düşündükleri hakkında sorular soruluyor. Adayların baskı altında nasıl düşündüklerini görmek isteyen görüşmeciler, bazen tıp ile hiç bir ilgisi olamayan tarihi konular, veya cevaplaması zor olan ahlaki sorular da soruyor.
Mülakatın bitişi ile adayın yapacağı başka birşey kalmıyor ve Kabul Komitesinin kararı bekleniliyor. 4-8 hafta süren bu bekleyişin sonunda mülakatta giren adayların kabul veya red kararları bazen mektup ile bazen ise e-posta yolu ile iletiliyor. Birçok adayın birden fazla okula kabul edildiği, ve 100-200 kişilik sınıfların doldurulmasını isteyen okullar, genel olarak 200-400 aday kabul ediyor. Adaylar bellirli bir tarihten önce sınıftaki yerlerini ayırtıp, 4 sene sürecek olan tıp eğitimlerine başlamak için Ağustos veya Eylül’ü dört gözle bekliyor.
YAZIYI PAYLAŞ
ithal doktor kanun hükmünde kararname
Tıbbi cihaz reklam ve tanıtımlarına yeni düzenleme getirildi
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği yayınlandı
YORUMUNUZ VAR MI?
çok teşekkür ederim bilgilendirdiğiniz için benim yakınım hemşire (amerikada) onun bana doktor olmamda faydası olurmu?
ve şimdi liseden mezun olduktan sonra bu pre med için nasil başlıcam? ücretleri ne kadar?
Merhaba bu pre med school lisansını Türkiye’de alabilir miyiz?
ben bişey anlamadim şimdi 4 sene pre medical ve sonrasinda mcat snavi ve kabul olunca 4 sene fakulte toplamda 8 yil mi
Evet, toplam 8 sene.
4 senelik ‘pre-medical’ dönemi, aynı zamanda lisans dönemi. Bu 4 senenin sonunda üniversite diploması ile mezun oluyorsunuz. Bazı insanlar bu üniversite dönemi sırasında, bazıları ise üniversiteden sonra bir senesini ‘boş’ bırakıp MCAT’e o zaman giriyor.
Tıp fakültesine kabul edildikten sonra, tıp fakültesi 4 sene.
9 sene 4 sene hazırlık okulu 1 sene pre med 4 sene med
hazırlık okulu ne oluyor