215 bin kişilik dev araştırma: İnsanlar daha uzun yaşamak için evrimleşiyor

İnsan genomunun nasıl geliştiğini saptamaya çalışan dev bir genetik çalışma, doğal seleksiyonun insanların hayatlarını kısaltan zararlı genetik mutasyonları ortadan kaldırdığını gösterdi. PLoS Biology1’de yayınlanan ve 215 bin kişiden alınan DNA’ların analiz edildiği çalışma, insanların bir ya da iki kuşak boyunca nasıl evrim geçirdiğini doğrudan araştıran ilk girişimlerden biri oldu. Araştırmacılar, insan genomunun hangi parçalarının gelişmekte olabileceğini tespit etmek için, yaygınlığı farklı yaş gruplarında değişen mutasyonları ABD ve İngiltere genetik veritabanlarınoa taradılar. Her bir kişi için, ebeveynlerinin ölüm yaşı, bazı durumlarda ise kendi yaşı “uzun yaşam kriteri” olarak kabul edildi.

Araştırmaya öncülük eden Columbia Üniversitesi evrim biyoloğu Hakhamanesh Mostafavi, “Bir genetik değişiklik hayatta kalmayı etkiliyorsa, sıklığı hayatta kalan bireylerin yaşıyla değişiyor olmalı” diyor.

Zararlı bir genetik değişiklik taşıyan insanlarda ölüm oranı daha yüksek. Bu nedenle değişiklik nüfusun daha yaşlı kısmında daha nadir olarak görülüyor.

8 milyondan fazla mutasyonu incelediler

Mostafavi ve ekip arkadaşları, 8 milyondan fazla mutasyonu incelediler ve bunlardan 2 tanesine yaşla birlikte daha az rastlandığını buldular. Güçlü şekilde Alzheimer hastalığıyla ilişkili olan APOE genindeki değişiklik 70 yaşının üstündeki kadınlarda nadir olarak bulundu. Aşırı sigara içimiyle ilişkili olan CHRNA2 genindeki bir mutasyonun ise orta yaştaki nüfus içinde kaybolmaya başladı. Genomunda bu tür mutasyonlar olmayan insanların hayatta kalma şansı daha yüksek olduğu için daha uzun yaşıyorlar.

Bilim insanları, uzun yaşamın neden önemli olduğuna dair iki gerekçe öne sürüyorlar. Birincisi, sağlıklı yaşayan ebeveynler çocuklarına ve torunlarına bakabiliyorlar dolayısıyla bu, sonraki nesillerin hayatta kalma ve çoğalma şansını artırıyor. Bu “büyükanne hipotezi, menopozdan sonra kadınların neden uzun süre yaşamaya eğilimli olduklarını açıklıyor.

İkincisi, yaşlılık döneminde açıkça kötü olan genetik değişikliklerin yaşamın daha erken dönemlerinde yine zararlı ama belirsiz olması muhtemel. Pensilvanya Üniversitesi’nden nüfus genetiği uzmanı Iain Mathieson, “Bu küçük etkileri görmek için son derece büyük örneklere ihtiyacınız var. Bu nedenle şimdilik kesin bir şey söylemek mümkün değil” diyor.

Uzun ömürlülerde sağlığı tehdit eden genetik mutasyonlar az

Çalışmada ayrıca, bireysel olarak ölçülebilir bir etkiye sahip olmayan ancak sağlık tehditleri içeren belirli genetik mutasyon gruplarının uzun ömürlü kişilerde daha az görüldüğü saptandı. Bunlar arasında astıma yatkınlık, yüksek vücut kitle indeksi ve yüksek kolesterol vardı. Bununla birlikte şaşırtıcı olan bir diğer şey, ergenliği ve doğurganlığı geciktiren mutasyonların uzun ömürlü insanlarda daha yaygın olmasıydı.

Gecikmiş doğurganlıkta genetik ilişki görmenin ilginç olduğunu söyleyen Stanford Üniversitesi’nden genetik uzmanı Jonathan Pritchard, şu değerlendirmeyi yapıyor: ”Uzun ömür ile geç doğurganlık arasındaki bağlantı daha önce görülmüştü ancak bu çalışmalar zenginlik ve eğitimin etkilerini azaltamadı. Çünkü her ikisinde de yüksek mevkilerde çalışan insanlar hayatın ilerleyen dönemlerinde çocuk sahibi olma eğilimindeler. Doğurganlık ve uzun yaşam arasında evrimsel bir takas olduğu konusunda hayvanlar üzerinde elde edilmiş bulgular var. Ancak bunun insanlarda da olduğunu görmek ilginç.”

İnsanlarda devam etmekte olan evrimi irdelemek bilindiği gibi çok zor. Oxford Üniversitesi’nde istatistiksel genetikçi olan Gil McVean, doğal seleksiyonu doğrudan gözlemlemek isteyen bilim insanlarının bir kuşağın mutasyon sıklığını ve o neslin çocuklarının ve daha da iyisi torunların ölüm oranlarını ölçmek zorunda kalacaklarını söylüyor. “Bunu yapmak çok zor olur” diyor, “Çünkü büyük örneklere ihtiyacınız var.” Kaynak: http://www.nature.com/news/massive-genetic-study-shows-how-humans-are-evolving-1.22565

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör