Kök Hücreden Üretilen ‘Kalp Yaması’ Kalp Yetmezliği Tedavisinde Başarılı Oldu

Yazan Tuba Günvar

1 Şubat 2025 | 2 Mart 2025 | Kategori: Kalp Hastalıkları, Kardiyoloji Print

Kalp yetmezliği, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir sağlık sorunu ve halen etkili bir tedavisi bulunmuyor. Nature tıp dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, kalp yetmezliği hastaları için geliştirilen kök hücreden üretilmiş ‘kalp yamasının’ başarıyla uygulandı. EHM adı verilen bu doku yaması, kök hücre kaynaklı kalp kası hücrelerinden oluşuyor ve kalbin pompalama fonksiyonunu iyileştirmeye yardımcı oluyor. İlk aşamada maymunlar üzerinde yapılan denemeler başarılı sonuçları verdi. Araştırmacılar bu yeni kalp onarım tekniğini insanlara uygulamaya hazırlanıyor. Yakın zamanda klinik aşamaya gelmesi beklenen yöntemin kalp yetmezliği tedavisinde çözüm olması bekleniyor.

Kalp Yaması Nedir ve Nasıl Çalışır?

Mühendislik ürünü kalp kası (Engineered Heart Muscle – EHM) laboratuvar ortamında geliştirilen, kök hücrelerden üretilen kalp kası hücrelerinden oluşan bir doku parçasıdır. Bu yöntem, hasarlı kalbi onarmak amacıyla hastalara cerrahi olarak implante edilebilecek yeni bir tedavi seçeneği olarak tanımlanıyor. EHM yaması, indüklenmiş pluripotent kök hücrelerden türetilen kalp kası hücrelerinin kolajen bazlı bir hidrojel içinde büyütülmesiyle üretiliyor. Şu anda EHM yaması, uzun vadeli kalp kası tutulumu sağlayabilen ve güvenli bir şekilde uygulanabilen tek teknoloji olarak öne çıkıyor.

Zebra Balığında Keşfedilen HMGA1 Geni, Kalp Hastalıkları İçin Umut Olacak

Hayvan Modellerinde Başarı ve İnsan Denemelerine Geçiş

Almanya’daki Göttingen ve Schleswig-Holstein Üniversite hastanelerindeki araştırmacılar, EHM yamasını rhesus makakları üzerinde test ederek, kalp fonksiyonlarının iyileşip iyileşmediğini inceledi. Deneylerde, 200 milyona kadar kalp hücresi içeren yamaların, kalp kası üretimini artırarak kalp fonksiyonlarını iyileştirdiği görüldü. Görüntüleme teknikleri ve doku analizleri, bağışıklık baskılama tedavisi altında kalp kası hücrelerinin kalpte tutunduğunu ve kalbin pompalama gücünü artırdığını doğruladı. Ayrıca, deney süresince ciddi yan etkiler olarak kabul edilen aritmi veya tümör oluşumu gözlenmedi.

Bu başarılı sonuçlar, Paul Ehrlich Enstitüsü tarafından onaylanan dünyanın ilk insan klinik denemesinin temelini oluşturdu. Göttingen Üniversitesi Tıp Merkezi (UMG) Farmakoloji ve Toksikoloji Bölümü müdürü Prof. Dr. Wolfram-Hubertus Zimmermann, bu bulguların önemini şöyle vurguluyor:

“Maymunlarda yaptığımız çalışmalar, kalp yaması implantının başarısını gösterdi. En büyük zorluk, yeterli miktarda kalp kası hücresi üretmek ve bunları güvenli bir şekilde hastalara nakletmekti. Çalışmamız, bunun mümkün olduğunu ve kök hücreden üretilen kalp yamasının sürdürülebilir kalp onarımı işlemi için önemli bir tedavi seçeneği haline gelebileceğini gösteriyor.”

Klinik Denemeler ve Gelecek Beklentileri

BioVAT-HF-DZHK20 adlı klinik deneme, bu yöntemin ileri evre kalp yetmezliği hastalarına uygulanabilirliğini test ediyor. Klinik deneyler, ilk defa bir hastaya laboratuvar ortamında üretilen EHM implantı uygulanmasını içeriyor. Bu gelişmeler, kalp yetmezliği hastaları için yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Bilim insanları, doku mühendisliği ile üretilen bu kalp yamasının, gelecekte kalp nakli gereksinimini azaltabilecek potansiyele sahip olduğunu belirtiyor. Eğer insan denemeleri başarılı olursa, bu yenilikçi yaklaşım, dünya genelinde milyonlarca kalp yetmezliği hastasına umut olabilir.

Hücre Programlama Yöntemi ile Kalp Hastalıkları Tedavisinde Önemli Gelişme

Araştırmanın Özeti

Kardiyomiyositler, işlevini yitirmiş kalbin yeniden kaslandırılması amacıyla implante edilebilir. Ancak, aritmi ve tümör büyümesi gibi tolere edilemez yan etkiler olmaksızın sürdürülebilir bir terapötik etki sağlayabilmek için yeterli kardiyomiyosit tutulumu sağlamak önemli bir zorluktur. Çalışmamızda, pluripotent kök hücrelerden türetilmiş kardiyomiyositler ve stromal hücrelerden oluşan epikardiyal mühendislik ürünü kalp kası (EHM) allogreftlerinin, yan etkileri sınırlamadan kronik kalp yetmezliği olan rhesus makaklarında yapısal ve fonksiyonel olarak yeniden kaslandırma sağlayabileceği hipotezini araştırdık.

Yeni geliştirilen rhesus makak EHM modelinin, daha önce oluşturulmuş ve İyi Üretim Uygulamaları (GMP) ile uyumlu insan EHM formülasyonu ile in vitro ve in vivo (çıplak fare modeli) eşdeğerliği doğrulandıktan sonra, 40 ila 200 milyon kardiyomiyosit/stromal hücreden oluşan EHM greftlerinin uzun vadeli tutulumu (6 aya kadar) ve hedef kalp duvarında doz bağımlı iyileşme sağladığı gösterildi. Miyokard enfarktüsü kaynaklı kalp yetmezliği olan ve olmayan makaklarda yapılan deneylerde, EHM allogreftlerinin hedef kalp duvarı kasılma fonksiyonunu ve ejeksiyon fraksiyonunu artırdığına dair kanıtlar elde edildi.

Histopatolojik analizler ve gadolinyum bazlı perfüzyon manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile yapılan incelemeler, hücrelerin tutulduğunu ve fonksiyonel vaskülarizasyon sağlandığını doğruladı. Çalışma boyunca aritmi veya tümör büyümesi gözlemlenmedi. Elde edilen fizibilite, güvenlik ve etkinlik verileri, doku mühendisliği ile kalp onarımına yönelik ilk insan klinik denemesinin onaylanması için temel dayanakları sağladı. Klinik verilerimiz, ileri evre kalp yetmezliği olan bir hastada EHM implantasyonu ile kalp kasının yeniden oluştuğunu doğruladı.