Kuduz aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Dozu ve yan etkileri
Kuduz, merkezi sinir sistemini etkileyen ölümcül bir viral enfeksiyondur. Hayvanlardan insanlara geçen bir hastalıktır ve çoğunlukla ısırık veya tükürük yoluyla bulaşır. Kuduz aşısı, bu virüse karşı etkili koruma sağlayan en etkili korunma yöntemidir. Aşı, toplam 4 dozdan oluşur. Virüse maruz kalanlar ve virüse maruz kalma riski yüksek olanlara uygulanır. Aşı takvimi kişinin durumu ve riskine göre değişkenlik gösterir. Kuduz aşısı tüm yaş grupları için tam koruyucu ve güvenlidir. Kayda değer bir yan etkisi yoktur ancak aşı sonrasında enjeksiyon yerinde ağrı, ateş, bulantı ve halsizlik gibi hafif yan etkiler görülebilir.
İçindekiler
Kuduz ve kuduz aşısı nedir?
Kuduz, hayvanlardan insanlara bulaşan ve merkezi sinir sistemini etkileyen bir virüstür. Genellikle havan ısırık ve tükürüğü yoluyla bulaşır. Tedavi edilmezse felç ve ölümle sonuçlanır. Ölüm öncesi kafa karışıklığı, anormal davranışlar, halüsinasyonlar, hidrofobi (su korkusu) ve uykusuzluk gibi belirtiler görülür. Semptomlar virüse maruz kaldıktan günler veya haftalar sonra ortaya çıkabilir
Kuduz aşısı, kuduz enfeksiyonundan korunmanın en önemli yöntemidir. Kuduz olan bir hayvana maruz kalanlara ve kuduz virüsü ile enfekte olma riski yüksek kişilere uygulanır. 1885 yılından sonra dünya genelinde uygulanmaya başlanmıştır. Kuduz aşısı, toplam 4 dozdan oluşur ve 10 yıl koruma sağlar. Sonrasında her 10 yılda bir tekrarlanır. (1)
Kuduz aşısını kim buldu?
Kuduz aşısını, 1885 yılında Louis Pasteur icat etti. Bu icat için 4 yıl boyunca, tavşanlar ve köpekler üzerinde yoğun çalışmalar yaptı. Aşıyı ilk kez, kuduz bir köpek tarafından ısırılan 9 yaşındaki bir çocukta denedi. Bu deneme bağışıklık geliştirmede başarılı oldu ve aşı, tüm dünya genelinde hızla benimsendi.
Kuduz aşısı neden yapılır?
Hem virüse maruz kalan hem de maruz kalma riski yüksek olan kişilere kuduz aşısı uygulanır. Bu virüs aşılanmamış kişilere bulaştığında hastalık gelişerek beyin iltihabına neden olur. Bu da felç veya ölümle sonuçlanır. Bu nedenle, kuduz aşısının ve diğer tıbbi önlemlerin erken dönemde yapılması hayati önem taşır. (2)
Kuduz aşısı hangi durumlarda yapılır?
- Virüs taşıyan ya da taşıdığından şüphelenilen bir hayvan tarafından ısırılma veya tırmalanma durumunda,
- Virüslü ya da aşı durumu bilinmeyen bir hayvanın salyası açık yaraya veya göze, ağıza, buruna bulaştığında,
- Salyanın bulaştığı bir eşyaya açık yara temas ettiğinde,
- Kuduz bir hayvan tarafından tırnaklanma durumunda,
- Kuduz hayvanın etinin yenmesi veya sütünün içilmesi,
- Kuduza yakalanmış bir insan ile temas edilmesi
Bunların dışında, kuduz bir hayvan ile temasında evcil hayvanlara da virüs bulaşabilir. Evcil hayvanlardan da insana bulaşma riski çok yüksektir. Bu riski düşürmek ve hastalıktan korunmak için evcil hayvanların da aşılanması gerekir. (3)
Enfeksiyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi
Kuduz aşısı ne zaman yapılmalı?
Kuduz aşıları tüm yaş grupları için güvenlidir. Hastalık semptomları gelişmeden müdahale edilmesi çok önemlidir. Kuduz ya da kuduz riski taşıyan aşısı olmayan bir hayvan tarafından ısırılan kişilere, ısırılma olduktan sonra en kısa sürede (mümkünse ısırılma günü) ilk doz aşı yapılmalıdır. İlk doz aşı ve immun globulini yapıldıktan sonra 3., 7. ve 14. günlerde birer doz aşı daha yapılır. Virüse maruz kalma riski yüksek olan kişilerin çok daha önce aşılanmaları önerilir.
Kuduz aşısı kaç doz yapılır?
Daha önce hiç aşılanmamış kişilere, ısırılma günü, 3, 7 ve 14. günler olmak üzere toplam 4 doz aşı uygulanmalıdır. Aşı geçmişi olan kişilerde ise virüse maruz kalınması durumunda 2 doz aşı daha yapılması yeterli olacaktır. Ancak aşı dozu konusunda son kararını yetkili doktor verecektir.
Kuduz aşısı nerede yaptırılır?
Kuduz aşıları devlet hastanelerinde, aile hekimliklerinde, sağlık ocaklarında ve acil servilerde yaptırılabilir. Aşı eczanelerde satılmaz, devlet tarafından karşılanır.
Kuduz aşısı nasıl yapılır?
Kuduz tedavisi mutlaka virüse maruz kalındığı gün başlamalıdır. Aşı öncesi, yaranın bulunduğu bölge temizlenir ve kuduz serumu verilir. Sonrasında ise ilk doz aşı uygulanır. Devamında 3, 7, ve 14. günler olmak üzere toplam 4 doz yapılır. Aşılama günü gününe yapıldığında başarı oranı neredeyse %100’dür. (4)
Kuduz aşısı nereden vurulur?
Kuduz aşısı, 2 yaşından küçük çocuklarda uyluğun ön yüzüne yapılır. Yetişkinlerde kol kasının içine enjekte edilir. Kalça ve karın çevresine kesinlikle aşı uygulaması yapılmaz.
Ebola nedir, nasıl bulaşır? Ebolanın belirtileri ve tedavisi
Kuduz aşısı kaç yıl korur?
Tek doz aşı ile yaşam boyu bağışıklık sağlamak mümkün değildir. Etkinlik süresi ise kişinin bağışıklığına bağlıdır. Genellikle kuduz aşısının koruyuculuk süresi 3 ila 10 yıl arasında değişir.
Kuduz aşısı kaç yılda bir tekrarlanmalıdır?
Kuduza yakalanma riski yüksek olan kişilere, antikor düzeylerine bakarak her 3 ila 5 yılda bir 1 doz pekiştirme aşısı önerilir. Kuduza maruz kalma riski taşımayan ancak aşı yaptırmak isteyenler için ise her 10 yılda yineleyebilir.
Kuduz aşısı önlem amacıyla yaptırılır mı?
Kuduza yakalanma riski yüksek olan bazı meslek grupları ve kişiler, önlem amaçlı kuduz aşısı yaptırabilir:
- Hayvan terbiyecileri
- Veterinerler
- Madenciler
- Arkeologlar
- Laboratuvar tekniker ve çalışanları
- Kuduz riskinin yüksek olduğu ülkelere seyahat edenler
- Yaban hayat ile teması yüksek risk olan doğa sporları yapanlar
Kuduz aşı takvimi
Aşı takvimi; hangi aşının hangi tarihte yapılmasını gerektiğini gösteren bir planlamadır. Bazı aşılarda bir doz yeterli iken bazı aşılar için daha fazla doz uygulanmasına ve pekiştirme dozlarına ihtiyaç vardır. Kuduz aşısında ilk dozun verildiği günden sonra 3., 7. ve 14. günlerde bir doz daha aşı yapılır. Bu aşılama kürü toplam 4 dozdan oluşur.
Tetanoz aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Kuduz aşısı kartı nasıl alınır?
İlk aşı sonrasında, aşının yapıldığı sağlık kuruluşundan aşı kartınızı alabilirsiniz. Uygulanan her doz aşı, bu karta mutlaka işlenmelidir. Bu nedenle, görevli sağlık personelinden kartınızı mutlaka isteyiniz.
Kuduz aşısının yan etkileri
Kuduz aşısının en yaygın yan etkileri; enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik ve kaşıntıdır. Baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı, kas ağrıları veya baş dönmesi de gözlemlenebilir. Takviye dozlardan sonra kurdeşen, eklemlerde ağrı veya hafif ateş olabilir. Nadiren görülen şiddetli yan etkiler ise; baş dönmesiyle birlikte gelen kulak çınlaması, görme bozukluğu ve bayılmadır. Aşı sonrası bu belirtiler görülürse mutlaka bir doktora görünmelisiniz.
Kuduz aşısı ağrı yapar mı
Kuduz aşısının yan etkileri, çoğunlukla kısa süreli ve hafif şiddettedir. Bu etkilerden biri de enjeksiyon yerinde görülen ağrıdır. Kısa bir zaman sonra kendiliğinden geçer.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Rabies VIS - CDC,2- Vaccination - Rabies - NHS,3- Rabies Vaccine - Medline Plus,4- Rabies Vaccine (Intramuscular Route),5- Rabies vaccine and rabies immunoglobulin - WHOYAZIYI PAYLAŞ
Kuduz nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri, tedavisi ve aşısı
Bebek ve çocuklar için Detaylı Aşı Takvimi ve aşıların yan etkileri
Gebelikte (hamilelikte) ve emziren kadınlarda aşı
Grip aşısı ne zaman yapılmalı? Faydaları ve yan etkileri
Çocuk felci (Polio) aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri
YORUMUNUZ VAR MI?
bencede bende buna katılıyorum çünkü kıskanıyorlar götürmürmüyolar
neredeyse %100 ölümcül olan hastalığa yakalanıp olması gereken aşının bir yan etkisi olup olmadığını sorgulayan insanlar var yazık ne desem bilmiyorum ,ya hastalıktan gidicen yada aşının yan etkisinden korkmayıp aşı karşıtlağını bırakıp aşı olursun valla bu ülkede ne cahil analar var, yaw çocuğuna çiçek aşısı yaptırmamak ne ya hani onu… Devamını oku »