Siroz nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Siroz, karaciğerde hepatit ve kronik alkolizm gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkan hücre hasarının ileri aşamasıdır. Siroz, nedeniyle sağlıklı ve yumuşak karaciğer dokusu bozulur, skar dokusu denilen işlevsiz sert bir dokuya dönüşür. Hastalık ilerledikçe karaciğerdeki sağlıklı doku azalır; bu tedavi edilmezse karaciğer yetmezliği gelişir. Siroz, erken dönemde pek belirti vermez. Hastalık ilerledikçe,  yorgunluk, güçsüzlük, halsizlik, iştahsızlık gibi genel semptomlar görülür. Siroza ilerlemiş karaciğer hasarı genellikle geri döndürülemez. Ancak karaciğer sirozu erken teşhis edilirse ve neden olan problem tedavi edilirse, hasar durdurulabilir, nadiren de geri döndürülebilir. Karaciğer nakli, halen tek iyileştirici seçenektir. Fakat bazı siroz türleri için ilerlemeyi durdurabilen ilaç tedavileri mevcuttur.

Siroz nedir?

Siroz, karaciğerde uzun vadeli hasarın neden olduğu kalıcı bir bozukluktur. Oluşan hasar, karaciğerde skar adı verilen ve fonksiyonu olmayan bir doku oluşumuyla sonuçlanır. Skar dokusu, kanın karaciğer içerisindeki akışını engeller; karaciğerin besinleri, ilaçları ve toksinleri işleme yeteneğini yavaşlatır. Siroz, sonunda ölümcül olabilen karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Ancak rahatsızlığın bu aşamaya ulaşması genellikle yıllar alır ve tedavi sirozun ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Siroz hastalarında pek çok komplikasyon ortaya çıkabilmekte, beklenen yaşam süresi belirgin olarak kısalmaktadır.

Karaciğer nedir, ne işe yarar? Nasıl çalışır?

Siroz neden olur?

Çok çeşitli hastalıklar ve koşullar karaciğere zarar verebilir ve siroza neden olabilir. Sirozun en yaygın nedenleri:

• Uzun yıllar boyunca aşırı alkol tüketmek
• Karaciğerin kronik viral iltihabı (viral hepatitler): Özellikle hepatit C ve B
• Diyabetle ilişkili yağlı karaciğer
• NASH (Non-alkolik steatohepatit): Aşırı yağ birikmesi sonucu karaciğerin iltihaplandığı alkolik olmayan hepatit türüdür. Yağlı karaciğer hastalığının bu durumun daha şiddetli bir şeklidir.
• Hemokromatoz: Vücutta demir birikmesine yol açan kalıtsal bir hastalık
• Wilson hastalığı: Karaciğerde bakır birikimiyle karakterize ailesel bir hastalık
• Alfa-1 antitripsin eksikliği: Karaciğerde spesifik bir enzimin yokluğu
• Kalıtsal şeker metabolizması bozuklukları (galaktozemi veya glikojen hastalığı)
• Genetik sindirim bozukluğu (Alagille sendromu)
• Kistik fibroz
• Frengi veya brusella gibi enfeksiyonlar
• Karaciğer otoimmün hastalıkları (vücudun kendi bağışıklık sisteminin karaciğer veya safra kanalı hücrelerine saldırdığı kronik durumlar), örneğin: otoimmün hepatit (Vücut bağışıklık sisteminin karaciğer hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkan karaciğer hastalığı) primer biliyer siroz (Safra kanallarının tahrip olması) ve primer sklerozan kolanjit (Safra kanallarının sertleşmesi ve skarlaşması)

Hepatit B nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri ve tedavi seçenekleri

• Metotreksat veya izoniazid gibi bazı ilaçlar
• Safra kanalının tıkanması: Safra kanalı, karaciğerde oluşan safrayı, yağların sindirimine yardımcı olmak üzere bağırsaklara taşır.
• Tekrarlanan kalp krizleri ve kalp yetmezliği sonucu sıvının karaciğere toplanması ve tıkanmaya neden olması
• Parasetamol, A vitamini gibi yüksek dozda alındığında karaciğere zarar veren ilaçların aşırı miktarda alımı

Çok fazla alkol almak karaciğer hücrelerine zarar verebilir. Alkole bağlı siroz, genellikle 10 veya daha fazla yıl aşırı alkol alımından sonra gelişir. Çok fazla alkol tüketen kadınlarda, kısmen farklı fizyolojik özellikleri nedeniyle, karaciğer hasarı erkeklerden daha fazla olur. Diğer siroz nedenleri arasında reçeteli ilaçlara vücutta verilen reaksiyonlar, çevresel toksinlere uzun süre maruz kalma ve parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar bulunur.

Sirozdan korunmak için ne yapmalı?

Alkol alımını azaltın

Alkolle ilişkili sirozu önlemenin en iyi yolu önerilen sınırlar dahilinde içmektir:

• Haftada 14 birimden (7 litre bira ya da 1 litre rakı gibi) fazla alkol alınmamalıdır.
• İçilen miktar üç ya da daha fazla güne yayılmalıdır.
• Alkolle ilgili siroz tanısı alanlar derhal alkol almayı bırakmalıdır. Alkol alımı sebebi ne olursa olsun sirozun hızlı ilerlemesine neden olur.

Hepatit B ve C’den korunun, aşı yaptırın

Hepatit B ve C korunmasız cinsel ilişki ya da ortak enjektör kullanımı gibi yakın temasla bulaşan enfeksiyonlardır. Hepatit B’den korunmanın en iyi yolu aşı yaptırmaktır. Fakat hepatit C için geliştirilmiş bir aşı henüz yoktur. İlişki sırasında prezervatif kullanmak ve uyuşturucu ilaç enjeksiyonundan kaçınmak hepatit B ve C bulaşma riskini azaltır.

Sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olun

Siroza neden olabilecek alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı geliştirme riskini azaltmak için, sağlıklı, dengeli bir diyet uygulayarak ve düzenli olarak egzersiz yaparak sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olmak hedeflenmelidir. Karaciğer sirozu riski taşıdığınız ile ilgili endişeleriniz varsa, riski azaltmanın yolları hakkında doktorunuzla konuşun.

Sirozun görülme yaşı nedir? Çocuklar da siroz olur mu?

Çocuklarda gizli Siroz tehlikesi: NASH Non-Alkolik Karaciğer Yağlanması

Siroz çeşitleri ve evreleri

Karaciğerin durumuna ve oluşan nodüllere göre siroz üç gruba ayrılır:

• Mikronodüler siroz: Çapı 3mm’den küçük nodüllerin bulunduğu siroz tipi. Alkolik siroz bu grupta yer alır.
• Makronodüler siroz: Nodüllerin çapı 3 – 5 mm arasında değişir. Kronik viral hepatite bağlı siroz bu gruba girer.
• Karışık tip: Her iki tip siroza ait özellikleri taşır. Çoğu sirotik hastalıkta karaciğer bu görünümdedir.

Sirozun evreleri

Karaciğer hücrelerinde sertleşme, besin yönünden zengin kanın damardan karaciğere akmasını zorlaştırır. Portal damar, sindirim sisteminden emilen besinleri içeren kanı karaciğere taşıyan damardır. Bu damardaki basınç, kan karaciğere iletilemediğinde artar. Sonuçta, bu damarda yüksek tansiyonun geliştiği portal hipertansiyon denilen ciddi bir sağlık oluşur. Portal hipertansiyon sonucu oluşan yüksek basınç yemek borusu ve midede yırtılıp kanamayla sonuçlanabilen damarsal genişlemeler (varis) neden olur.

Siroz belirtileri

• Yorgunluk
• Güçsüzlük
• Halsizlik
• Bulantı
• Açıklanamayan kilo kaybı ve iştahsızlık

Karaciğer kanseri neden olur? Belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Siroz ilerledikçe aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir;

• Sarılık (Cilt ve gözlerde sararma)
• Kan kusma
• Ciltte kaşınma
• Koyu, çay rengi idrar
• Açık renkli dışkı
• Dışkıda kan
• Vücutta kolay kanama
• Burun kanaması
• Diş etlerinde kanama ve morarma
• Ciltte kolay morarma
• Avuç içlerinde kızarıklık
• Bacaklarda ağrılı ödem
• Ciltte örümcek benzeri kan damarları oluşumu
• Karında sıvı toplanması (Asit)
• Kadınlarda adet kanamalarının kesilmesi (menopozla ilişkili olmayan)
• Erkeklerde cinsel dürtü kaybı, meme büyümesi (jinekomasti) ve testislerde küçülme
• Son dönemde bilinç bulanıklığı, uyku ve konuşma bozukluğu (hepatik ensefalopati)

Sirozun teşhisi

• Kan testleri: Karaciğer enzimlerini ölçen karaciğer fonksiyon testleri, kan pıhtılaşmasına yönelik testler, albumin düzeyi (karaciğerde üretilen bir protein), karaciğer kanser taraması için alfa feto protein ölçümü
• Karaciğer ultrasonografisi
• Karnın manyetik rezonans görüntülemesi
• Karın tomografisi
• Karaciğer biyopsisi (Karaciğer dokusundan ince bir iğne yardımıyla parça alınır ve bu doku mikroskop altında incelenir.)

Hepatit C nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri ve tedavisi

• Endoskopi: Ucunda ışık ve kamera bulunan ince, esnek tüp şeklindeki cihaz (endoskop) boğazınızdan aşağı itilir. Endoskopi ile yemek borusu ve mide incelenir. Burada bulunan ve siroz belirtisi olan şişmiş damarlar (varisler) bu yolla gösterilebilir.

Sirozun tedavisi

Aşırı kilolu olanların kilo vermesi ve alkol kullananların bırakması sirozun ilerleyişini yavaşlatır. Alkol bağımlılığına yönelik çok çeşitli destek hizmetleri mevcuttur. Karaciğer ciddi şekilde hasar gördüğünde artık çalışması durabilir. Bu durumda tek tedavi seçeneği olarak karaciğer nakli kalır.

Sirozun ilaçla tedavisi

• Portal hipertansiyon için beta blokerler veya nitrat grubu tansiyon ilaçları
• Peritonit (karın zarı iltihabı) için damar içi antibiyotikler
• Hepatik ensefalopati gelişmişse lactulose ve düşük protein diyeti
• Hepatit b, c ve d için antiviral tedaviler
• Parasetamol, ibuprofen gibi belirtileri daha kötü hale getirebilecek bazı ilaçları kullanmaktan kaçınma

Karaciğer nakli

Siroz ve son dönem karaciğer hastalığı için nihai tedavi karaciğer naklidir. Karaciğer transplantasyonundaki büyük bir ilerleme, organ reddini önlemede kullanılan bağışıklık baskılayıcı ilaçlardaki gelişmedir. Böylece vücudun organı reddetmesinden kaynaklanan doku kaybı nispeten nadirdir. Karaciğer nakli sonrası sirozun tekrarlanması, özellikle hepatit C enfeksiyonu, hipertansiyon, hiperlipidemi ve böbrek hastalığı gibi bağışıklık baskılayıcı ajanların uzun dönem sonuçları önemli sorunları oluşturur.

Karaciğer nedir, ne işe yarar? Nasıl çalışır?

Sirozun komplikasyonları

• Portal hipertansiyon: Karaciğere kan getiren damarlarda yüksek kan basıncı oluşur.
• Bacaklarda ve karın bölgesinde şişlik: Portal vende artan basınç, bacaklarda (ödem) ve karın bölgesinde (asit) sıvı birikmesine neden olabilir.
• Dalağın büyümesi (splenomegali): Portal hipertansiyon dalağın değişmesine ve şişmesine ve trombositlerin dalakta göllenmesine neden olabilir.
• Kanama: Portal hipertansiyon, kanın daha küçük damarlara yönlendirilmesine neden olabilir. Ekstra basınç tarafından zorlandığında, bu küçük damarlar patlayabilir ve ciddi kanamalara neden olabilir. Ayrıca varis ve kanda pıhtılaşma bozukluğu da görülebilir.
• Enfeksiyonlar: Sirozu olan hastalarda bağışıklık sistemi zayıflar ve vücut enfeksiyonlarla savaşmakta zorluk çeker. Karın içindeki sıvı birikimi, ciddi bir enfeksiyon olan bakteriyel peritonite (karın zarında iltihap) yol açabilir.
• Yetersiz beslenme: Siroz, vücudun besin maddelerini işlemesini zorlaştırır. Bu da zayıflama ve kilo kaybıyla sonuçlanır.
• Beyinde toksinlerin birikmesi (hepatik ensefalopati): Sirozdan zarar gören bir karaciğer, kandaki toksinleri temizleyemez. Bu toksinler daha sonra beyinde birikerek bilinç bulanıklığı ve komaya kadar gidebilen nörolojik belirtilere neden olur.
• Sarılık: Hastalıklı karaciğer, kandaki atık ürün olan bilirubini, kandan uzaklaştıramadığında ortaya çıkar. Bilirubin, cildin ve göz beyazlarının sararmasına ve idrarın koyu bir renk almasına neden olur.
• Kemik hastalığı: Sirozu olan kişilerde kemik direncini azalır ve kırık riski artar.
• Çoklu organ yetmezliği
• Karaciğer kanseri: Dünyadaki en yaygın kanser türlerinden biridir ve siroz, karaciğer kanseri için başlıca risk faktörüdür.

Siroza iyi gelen şifalı bitkiler

Karaciğeri yıkamak mümkün mü? İşte bitkilerle yapılan tek bilimsel detoks

Siroz hastalarına öneriler ve uyarılar

• Alkol kullanmayın. Alkol karaciğer hasarınızı daha da kötüleştirir.
• Sağlıklı kilonuzu koruyun
• Tuzu azaltın. Aşırı tuz vücudunuzda ödem gelişmesine ve karnınızın ve bacaklarınızın şişmesine neden olabilir.
• Siroz yetersiz beslenmeye neden olur. Meyve ve sebze açısından zengin bitkisel tabanlı bir diyet uygulayarak bu durumla başa çıkabilirsiniz. Baklagiller, kümes hayvanları veya balık gibi yağsız proteinleri tercih edin. Çiğ deniz ürünü yemeyin.
• Enfeksiyonlardan korunun. Siroz, bağışıklık sisteminizi zayıflatır. Hasta insanlardan uzak durarak ve sık sık ellerinizi yıkayın. Hepatit A ve B, grip ve zatürre için aşı olun.
• Siroz karaciğerinizin ilaçları işlemesini zorlaştırır. Bu nedenle, reçetesiz ilaçlar da dahil, herhangi bir ilaç almadan önce doktorunuza sorun. Aspirin ve ibuprofen türü ilaçlardan kaçının. Karaciğer hasarınız varsa asetaminofenden (Tylenol, diğerleri) kaçınmanız veya düşük doz ağrı kesici kullanmanız gerekebilir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör