A Vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

A vitamini, bağışıklık sistemini destekleyen güçlü bir antioksidandır. Genlerin korunmasına ve hücre çoğalmasına yardımcı olan A vitamini hem bitkisel hem de hayvansal gıdalarda bulunur. Eksikliği, başta kısırlık olmak üzere, cilt ve gözlerde kuruluk, sivilce miktarında artış gibi sorunlara neden olur. Arıca gece körlüğü ve görme yetisinin kaybı gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. A vitamini eksikliğinin tedavisinde, doğru beslenmenin yanı sıra vitamin içeren takviyeler reçete edilir. Tıpkı eksikliği gibi fazlalığı da zararlıdır. A vitamini fazlalığı, saç dökülmesi, kas ağrıları, mide bulantısı ve kusma, baş ağrısı gibi sorunlara neden olabilir.

A vitamini nedir?

• Önceden oluşturulmuş A vitamini (retinol, retinal ve retinoik asit bileşikleri): Et, tavuk, süt gibi hayvansal ürünlerde bulunur. Bu formunu vücut olduğu gibi kullanabilir.
• Provitamin A karotenoidleri (alfa-karoten, beta-karoten): Meyveler, sebzeler ve yağlar gibi bitkisel gıdalarda bulunur. Vücutta ihtiyaç halinde A vitaminine dönüştürülür.

Antioksidan nedir, ne işe yarar? Hangi besinlerde bulunur?

A vitamini ne işe yarar?

• Vücudu enfeksiyondan koruyan T hücrelerinin çoğalmasını sağlayarak bağışıklık sistemini destekler.
• Cilt, bağırsaklar, akciğerler, mesane gibi yüzey dokularının korunmasına yardımcı olur.
• Anne karnında cenin gelişimini destekler.
• Erkek ve kadın üreme sağlığı için önemlidir.
• Göz sağlığı için hayati öneme sahiptir. Gece görüşü için gereklidir. Ayrıca gözün en dış tabakası olan korneanın ve göz yüzeyininin korunmasına yardımcı olur. (1)

A vitamini faydaları

Göz sağlığı için önemlidir

A vitamini, göz sağlığı için çok önemlidir. Eksikliğinde gece körlüğü denilen, ışığın az olduğu ortamlarda görme zorluğu oluşur. Bunun nedeni gözün retinasında bulunan ve ışığa karşı son derece hassas olan rodopsin pigmentinin eksikliğidir. A vitamini rodopsinin önemli bir bileşenidir. Yeterli miktarda beta-karoten almak, insanlar yaşlandıkça görme kaybına yol açabilen yaşa bağlı makula dejenerasyonunu önlemeye yardımcı olabilir.

Doğal kaynaklardan alınan A vitamini hastalıklardan korur

Kanser riskini azaltabilir

Araştırmalar bitkisel gıdalardan alınan beta-karoten formunda A vitamininin lenfoma, rahim ağzı kanseri, mesane ve akciğer kanseri gibi bazı kanser türlerinden koruyabileceğini gösteriyor. Ancak hayvansal gıdalardan alınan aktif A vitamininin ve takviyelerin böyle bir etkisi henüz bulunmadı. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. (2)

A vitamini antioksidan mı?

A vitamini güçlü bir antioksidandır. Özellikle provitamin A karotenoidleri (Beta karoten, alfa karoten vb.) antioksidan özelliklere sahiptir ve vücudu diyabet, kalp hastalığı gibi kronik hastalıklara neden olabilen oksidatif strese karşı korur. (3)

B12 vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Bağışıklık sistemini destekler

A vitamini, vücudu hastalıklardan ve enfeksiyonlardan koruyan doğal bağışıklık savunması için çok önemlidir. Savunmada temel rolü olan B ve T hücreleri gibi belirli hücrelerin oluşmasını destekler. Eksikliği durumunda daha kolay hastalanırsınız ve daha geç iyileşirsiniz. (4) A vitamini eksikliği olan çocuklarda kızamık ve sıtma hastalıkları daha şiddetli hatta ölümcül olabilir. Araştırmalar A vitamini takviyesinin gelişmekte olan ülkelerde kızamıktan ve sıtmadan ölüm oranlarını azaltabildiğini göstermektedir. (5)

Üreme sağlığı ve fetüs gelişiminde önemli rol oynar

A vitamini, erkek ve kadın üreme sağlığında önemli bir role sahiptir. Eksikliği durumunda sperm yeterince gelişmeyebilir ya da yumurta kalitesi düşebilir. Bu da kısırlığa neden olabilir. (6) A vitamini ayrıca anne karnında fetüsün iskelet, sinir sistemi ve organlarının büyümesi ve gelişmesi için de önemlidir.

Günlük ne kadar A vitamini almalıyız?

Yeterli A vitamini alımı, ancak dengeli beslenme ile mümkündür. A vitamini açısından zengin olan sebze ve meyvelerin yanı sıra hayvansal gıdaların da yeterli miktarda tüketilmesi gerekir. Tavsiye edilen günlük miktar aşağıdaki şekildedir:

• 6 aya kadar: 400 mikrogram (mcg)
• 7-12 ay: 500 mcg,
• 1-3 yaş: 400 mcg,
• 4-8 yaş: 400 mcg,
• 9-13 yaş: 600 mcg,
• 14 yaş sonrası erkekler: 900 mcg,
• 14 yaş sonrası kadınlar: 700 mcg,
• Hamilelik: 770 mcg,
• Emzirme süreci: 1.300 mcg

A vitamini içeren besinler

A vitamini hangi yiyeceklerde bulunur?

• A vitamini içeren hayvansal besinler: Peynir, yumurta, havyar, yağlı balıklar, süt, yoğurt, karaciğer ürünleri
• Beta-karoten içeren bitkisel besinler: Sarı, kırmızı ve yeşil (yapraklı) sebzeler (Ispanak, brokoli, pazı, havuç, şalgam, tatlı patates, kırmızı biber vb.), sarı meyveler (mango, greyfurt, kayısı vb.)

Mango neye iyi gelir? Nasıl yenir? Faydaları ve zararları

A vitamini eksikliği neden olur?

Aşağıdaki durumlar A vitamini eksikliğinin temel nedenleridir:

• Uzun süre boyunca A vitamini içeren besinlerden tüketmemek
• Kronik ishal, Çölyak hastalığı, safra kanallarının tıkanması, bazı pankreas bozuklukları ve kistik fibrozis gibi bağırsakların yağ emilimini bozan hastalıklar (A vitamininin emilimi azaldığında eksiklik riski artar)
• Bağırsak veya pankreas ameliyatı
• Karaciğer bozuklukları (A vitamininin çoğu karaciğerde depolanır)
• Uzun süredir yaşanan ciddi seviyede protein ve kalori eksikliği

A vitamini eksikliği belirtileri

• Gece körlüğü
• Göz kuruluğu ve bundan kaynaklanan göz lekeleri
• Enfeksiyon hastalıklarına yatkınlık
• Cilt kuruluğu, pullanma
• Kornea kuruması sonucu bulanıklaşma
• Büyüme yetersizliği
• Kısırlık

A vitamini eksikliği nelere yol açar?

A vitamini eksikliği körlüğe neden olur mu?

Gece körlüğü, A vitamini eksikliğinin ilk belirtilerinden biridir. Tedavi edilmediğinde kısa süre sonra korneada ve konjonktivada kuruluk oluşmaya başlar ve bu durum böylece retina ve korneaya zarar verir. Kurumuş kornea yumuşayabilir ve körlüğe neden olacak düzeyde bozulabilir. A vitamini eksikliği, gelişmekte olan ülkelerde çocukluk çağı körlüğünün önde gelen önlenebilir nedenidir.

D vitamini neye yarar, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Kısırlık (infertilite)

Hem erkek hem de kadınlarda A vitamini üreme için gereklidir. Vitamin eksikliği sonrasında kadınlarda ve erkeklerde kısırlık görülebilir. Kadınlarda tekrarlayan düşüklerin en önemli nedenlerinden biridir.

Büyümenin yavaşlaması

Yeterli miktarda A vitamini alamayan çocukların boyunda beklenen uzama olmaz. Büyüme hızları azalır, kemik gelişimi yavaşlar, bodurluk görülebilir. Bodurluk dışında gelişimsel aksaklıklara da rastlanabilir.

Enfeksiyon sıklığında artış

Boğaz ve göğüs enfeksiyonları başta olmak üzere kişi, enfeksiyonlardan daha kolay bir şekilde etkilenir. Bunun temel nedeni ise bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır.

İyileşmeyen yaralar

A vitamininin görevlerinden biri de ciltte kolajen üretimini desteklemektir. Yetersizliği durumunda yaraların iyileşme süresi uzar. Diyabet yaralarının tedavisinde genelde A vitamini içeren oral ve topikal ilaçlar reçete edilir.

A vitamini eksikliği nasıl tespit edilir?

A vitamini eksikliği genellikle göz muayenesinde saptanır. Ayrıca kan testi ile kandaki miktarı ölçülüp eksikliği saptanabilir. Aynı zamanda doktorunuz, tıbbi geçmişinizi gözden geçirip, gece körlüğü gibi bulgulardan da eksiklik teşhisi koyabilir.

Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı

A vitamini eksikliği tedavisi

Hafif vakalarda A vitamini açısından zengin besinlerin tüketilmesi yeterli olabilir. Daha şiddetli durumlarda beslenmeye ek olarak takviye kullanmak gerekebilir. Gece körlüğü vitamin takviyeleri sonrasında iyileşebilir. Lakin kornea yaralanmasının neden olduğu görme kaybı takviyelerle tedavi edilemez.

A vitamini ilaçları

A vitamini takviyeleri, eczanelerde tablet, kapsül veya topikal kullanıma uygun krem formlarında bulunabilir. Özellikle retinol içeren kremler sivilce ve akne tedavisinde tercih edilebilir. A vitamini eksikliği tedavisinde en sık reçete edilen ilaçlar; Carovit ve Avicap’tır.

A vitamini yüksekliği

A vitamini fazlalığı (toksisitesi) vücudunuzda ihtiyacınızın çok üstünde A vitamini olması durumudur. Kısa süre içinde yüksek miktarlarda A vitamini almak ya da uzun bir süre boyunca büyük miktarlarda A vitamini tüketmek toksisiteye neden olabilir. Çoğunlukla takviyeler veya A vitamini içeren bazı akne kremlerinin uzun süreli kullanımı neden olur. Kan testleriyle teşhis edilebilir ve genelde A vitamini alımı azaltıldığında iyileşir.

A vitamini vücutta birikir mi?

Eğer A vitamini kronik günlük olarak 30.000 mikrogramı aşan miktarlarda tüketilirse karaciğerde birikerek toksik seviyelere ulaşır ve “hipervitaminoz A” denilen bir duruma neden olur. Bu durum karaciğerde skarlaşmaya ve ölüme yol açabilir.

Vitamin takviyeleri ne zaman kullanılmalı? Fayda ve zararları nedir?

A vitamini fazlalığında neler olur?

• Şiddetli baş ağrısı
• Halsizlik, uyuşukluk
• Sinirli ruh hali
• Kemik, kas ve eklem ağrıları
• Yaşlılarda kemiklerin daha kolay kırılması
• Ciltte kızarıklık, kaşıntı ve bazen soyulma
• Kısmi saç ve kaş dökülmesi, saçlarda yağlanma
• Dudaklarda kuruma ve çatlama
• İştahsızlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Karaciğer veya dalakta büyüme
• Kafa içi basınçta artış

A vitamini karaciğer yağlanması ilişkisi var mı?

Karaciğer A vitamininin birincil depolama yeridir. Antioksidan özelliklerinden dolayı, yetersizliği oksidatif stresin artmasına neden olabilir ve bu durum da karaciğer hasarına katkıda bulunabilir. A vitamininin “Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması”ndaki rolü için daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç var. Ancak şimdiye kadar yapılan araştırmalar A vitamini eksikliğinin bu durumun riskinde artışa neden olabileceğini, A vitamini alımı arttıkça bu riskin azaldığını gösteriyor. (7)

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör